Page 94 - Felsefe 10

66 FELSEFE 10
Kavram Öğretimi

"Peki bu görüşlerin aksini iddia eden yani özgürlüğün olduğunu savunan bir yaklaşım var mı?" diye
sordu Philia.
"Bu yaklaşımlara karşı çıkan iki görüş söz konusu. Bir görüş, bizim eylem ve kararlarımızda özgür
olduğumuzu çünkü karar alıcı, sorgulayan, harekete geçiren bir akıl ve iradeye sahip olduğumuzu sa-
vunan indeterminizmdir (belirlenmezcilik). Bu yaklaşıma göre ahlaki tercihlerimizi özgür irademizle biz
belirleriz. Bizim ne doğada ne de toplumda arzu, istek ve duygularımızı belirleyen mutlak hiçbir neden
yoktur. Bütün eylemlerimizin kaynağı biziz. Bu yüzden gerçekleştirdiğimiz eylemlerde tamamen özgü-
rüz." dediğinde Theano,
"Hımm, determinizmin tam zıddı bir yaklaşım." diye ekledi Philia.

3. İnsan, ahlaki değerlerini inşa etme sürecinde özgür müdür? Tartışınız.

"Evet, aynen öyle. Özgürlüğün var olduğunu savunan bir diğer yaklaşım da otodeterminizmdir (ahlaki
özerklik). Bu yaklaşımı savunanlar özgürlük ile kişinin kendini geliştirmesi, yetiştirmesi, kendine bir şey-
ler katıp yetkinleşmesi arasında bağ kurarlar. Buna göre kişi, bilgi ve birikimiyle kendini gerçekleştirdiği
oranda özgürleşir çünkü böyle bir kişi kendi değerlerini, yaşamsal ilkelerini ve varoluşsal kararlarını ken-
disi alır ve bunlara göre kişiliğini inşa eder. Bu anlamda özgürlüğün kaynağı kişinin kendisinde saklıdır
sevgili Philia." dedi anne martı Theano.
"İlginç bir yaklaşımmış, dışsal faktörlerden çok içsel faktörleri esas almış." dedi Philia,

4. Sizce otodeterminist (ahlaki özerklik) yaklaşım, varlığın mahiyeti ile ilgili işlediğimiz yaklaşımlar-
dan hangisiyle benzeşmektedir? Yorumlayınız.

Anne martı Theano: "Peki o hâlde, şimdi eve doğru uçarken bu yaklaşımların bir değerlendirmesini
yapalım seninle. Öncelikle şu sorudan değerlendirmemize başlayalım." dedi ve “Philia, sence uçuyor
olmamız bizi özgür kılar mı?" diye sorup havalandı.

90
Hazırlayan: Emir Ali ERGAT