Page 123 - Fizik 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
FİZİK 10
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 71
3. ÜNİTE : DALGALAR > 3.4. Ses Dalgası
Kavram : Ses Yüksekliği, Ses Şiddeti
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı SESİMİ DUYABİLİYOR MUSUN? 20 dk.
Çalışmanın Amacı Ses yüksekliği ve ses şiddeti kavramlarını ayırt edebilme.

Yönerge: Verilen metinden yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Kerem’in arkadaşlarıyla birlikte kurduğu bir müzik grubu vardır. Kerem hazırladıkları bir şarkının kaydını,
dinlemesi için arkadaşı Melih’e verdi. Melih kaydı çok beğendi ve sesin daha fazla gelmesi için Kerem’e
“Sesin yüksekliğini arttır.” dedi. Kerem, fizik dersinde ses dalgalarını incelediklerini ve sesin daha fazla
duyulabilmesi için sesin şiddetinin arttırılması gerektiğini söyledi. Melih’in kavram yanılgısına düştüğünü
belirterek şu açıklamayı yaptı: “Duyduğumuz sesler şiddetine bağlı olarak artar ya da azalır. Böylece
sesleri daha kolay ya da daha zor duymaya başlarız. Sesin yüksekliği ise sesin ince ya da kalın olma-
sına sebep olan ses özelliğidir. Bu kavramların birimleri de birbirlerinden farklıdır. Sesin yüksekliğinin
birimi Hertz (Hz) iken, sesin şiddetinin birimi desibell (dB)’dir." Kerem'in açıklamasını dinlerken Melih’in
aklına şu soru geldi: “Sesin şiddeti nasıl ölçülür?” Kerem “Sesin şiddeti desibelmetre ile ölçülürken sesin
yüksekliği ise frekans metre ile ölçülür.” dedi.
Melih eve geldiğinde Kerem’in şarkısını gürültülü bir şekilde dinlemeye başladı. Annesi Melih’e “Sesin
yüksekliği çok fazla, rahatsız oluyorum.” dedi. Melih annesine bu iki kavramın farklılıklarından söz ede-
rek "İnsan kulağının duyabileceği sesin yükseklik aralığı 20-20.000 Hz’dir. Bu aralığın dışındaki sesleri
insan kulağı duyamaz. İnsan kulağı 0-140 dB arası sesleri algılayabilir." dedi.

Sorular

1. Melih’in ses yüksekliği ve ses şiddeti kavramları ile ilgili kavram yanılgısı nedir? Bu yanılgının doğru
ifadesi nasıl olmalıdır?

2. Melih öğrendiklerinden hareketle ses yüksekliği ve ses şiddeti kavramlarını annesine nasıl anlat-
malıdır? Açıklayınız.

3. Metinden yola çıkarak sesin yüksekliğinin ve sesin şiddetinin insan kulağına zarar vermesi müm-
kün müdür? Açıklayınız.

121
Hazırlayan: Dr. Belgin SÖNMEZ