Page 126 - Fizik 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
74 FİZİK 10 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
3. ÜNİTE : DALGALAR > 3.4. Ses Dalgası
Kavram : Yankı
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı YARASALARIN SES İŞLEYİŞLERİNİ ANLAMAK 20 dk.
Çalışmanın Amacı Yarasaların yön ve nesnelerin konumunu belirleme yönteminden hareketle yankı kavramını açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metinde yarasaların ses dalgalarını kullanabilme yetenekleriyle ilgili verilen
bilgilerden yararlanarak soruları cevaplayınız.

YARASALARIN SES İŞLEYİŞLERİNİ ANLAMAK

Yarasalar ilgi çekici bir özelliğe sahiptir. Ses dal-
galarını kullanarak tamamen karanlık bir ortamda
çevrelerindeki nesnelerin yerini belirleyebiliyorlar
(bk. Görsel). Yarasalar yönlerini belirleyebilmek
ve çevrelerindeki besinleri tespit edebilmek için
yankıyla konum belirleme özelliğini kullanıyor. Bu
sayede tamamen karanlık bir ortamda bir sivri-
sineğin bile yerini belirleyebiliyorlar. Yarasalar-
dan çıkan ses dalgaları bir nesneye çarptığında
yansıyor. Yarasalar yansıyan sesi duyduklarında
nesnenin yerini, büyüklüğünü ve hatta şeklini be-
lirleyebiliyor.
Görme engelli bazı insanlar yankıyla konum be-
lirleme becerisine de sahiptir. Bu beceriye sahip
Daniel Kish (Daniyel Kiş) adlı görme engelli bir
kişi dilini kullanarak bir ses çıkardığında sesin
yansıyarak geri döndüğünü söylüyor. Bu sayede
eğer çıkardığı sesin yankısı uzun sürede kulağı-
na ulaşırsa çevresindeki nesnenin uzakta, kısa
sürede ulaşırsa yakında olduğunu anlayabiliyor.

Görsel: Ses dalgalarını kullanarak konum belirleyen
yarasalar

Sorular

1. Yukarıdaki metinden çıkarım yaparak yankı kavramını açıklayınız.

2. Bir önceki soruya verdiğiniz cevabı sesin yayıldığı ortamla ilişkilendirerek yeniden yapılandırmanız
gerekse bunu nasıl düzenlerdiniz?

3. Yansıyan sesin tekrar duyulmasında sizce hangi fiziksel büyüklüklerin etkisi vardır?

124
Hazırlayan: Yavuz CEYLAN