Page 128 - Kimya 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

82 KİMYA 10

2. ÜNİTE : KARIŞIMLAR > 2.2. Ayırma ve Saflaştırma Teknikleri > 2.2.1. Karışım Ayırma Tekniklerini Açıklama
Kavram : Özütleme
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı ÖZÜTLEME 15 dk.
Çalışmanın Amacı Özütleme kavramının tanımını yapabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplayınız.

ÖZÜTLEME (EKSTRAKSİYON) ÖRNEKLERİ
Şeker pancarından şeker ekstraksiyonu sıcak su kullanılarak gerçekleştirilir. Yıkanıp ince dilimler
hâlinde kesilen şeker pancarları sıcak su içinde birkaç saat çalkalanır. Çalkalama işlemi sonucunda
şeker, suda çözünerek şeker pancarından ayrılır. Şekerli su, kaynatılarak buharlaştırılır ve şeker kris-
tallenir.
Ayçiçeği bitkisinin tohumlarından parçalanarak ya da preslenerek elde edilen küspe, apolar organik
bir çözücü olan hekzanla (sıvı) karıştırılır. Hekzan, ayçiçeği yağını çözerek ayırır. Eğer homojen
hekzan karışımı ısıtılırsa hekzan buharlaşır ve ham ayçiçeği yağı elde edilir.
Atık sularda bulunan Cd , Ag , Cu , Hg , Pb , Ni ve Cr vb. ağır metal iyonları, insan sağlığı
2+
3+
2+
+
2+
2+
2+
ve çevre açısından tehlike oluşturduğu için solvent ekstraksiyonu ile sudan temizlenir. Bu yöntemde
kerosen gibi organik çözücüler kullanılır. Çözücü, atık sulara ilave edildiğinde ağır metal iyonları ke-
rosende çözünerek sudan uzaklaştırılır. Heterojen bir karışım oluşturan su fazı ve organik faz, ayırma
hunisi ile birbirinden ayrılır.
Atık motor yağları, çok miktarda safsızlık içerdiğinden atık motor yağlarındaki motor yağı hekzan
kullanılarak ekstrakte edilir. Atık motor yağ karışımına hekzan ilave edilerek motor yağının hekzan
içinde çözünmesi sağlanır ve motor yağı, safsızlık içeren karışımdan uzaklaştırılır.
CO ekstraksiyonu yeni bir yöntem olarak son yıllarda kullanılmaktadır. Bu yöntemle yağlı tohumla-
2
rın yağları özütlenebilir. CO gazı parçalanmış yağ tohumlarının üzerinden geçirilirse tohumdaki yağ
2
CO maddesinde çözünerek özütlenir. Bu karışım açık havada bırakılırsa CO buharlaşarak karışım-
2
2
dan ayrılır ve yağ elde edilmiş olur.
1. Aşağıdaki tabloyu metindeki karışım örnekleri için doldurunuz. Karışım ve çözücünün fiziksel hâlini
de belirtiniz.

Karışım Çözücü Özüt (Ekstrat)

Karekod
Alanı
Asıl karekodlar
126 kalıptaki görseli siliniz.
yerleştirildikten sonra
Asıl karekodda çerçeve Hazırlayan: Aylin IŞIK
konturu olmayacak.