Page 102 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
50 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
8. ÜNİTE : ELEŞTİRİ > Bilgilendirici (Öğretici) Metinler > Cumhuriyet Dönemi Öncesi Eleştiri
Kavram : Eleştiri
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Yazma Becerisi

Çalışmanın Adı ELEŞTİRİNİN DÜNÜ 20 dk.
Çalışmanın Amacı Cumhuriyet Dönemi öncesi eleştiri türünün genel özelliklerini açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki bilgi haritasını inceleyip metni okuyunuz. Bunlardan hareketle soruları cevaplayınız.

CUMHURİYET DÖNEMİ
ÖNCESİ ELEŞTİRİ

Divan Edebiyatı Halk Edebiyatı
Halk edebiyatındaki taşlama siyasi
Bu dönemde doğrudan edebî
ve sosyal eleştiri örneğidir. Halk
eleştiri sayılabilecek türde eserler
edebiyatı sanatçıları gördükleri
yazılmamıştır. Ancak dönemin
aksaklıkları bu şiirlerde dile getir-
eleştiri anlayışını gösteren, divan
mişlerdir. Ancak bu türe modern
edebiyatının şiir anlayışını ve
anlamda ayrı bir tür olan edebî
kurallarını anlatan eserler vardır.
eleştiri demek mümkün değildir.
Modern eleştirinin ölçütlerine
uymamakla birlikte devrin edebî
eleştirisini en çok temsil eden
eserler önemli ölçüde şuara tezki-
releri ve kısmen de hicviyelerdir. Tanzimat Edebiyatı
Modern eleştirinin temellerinin
atıldığı dönemdir. Bu dönem- Görsel 1: Bir şairler tezkiresi örneği.
de eleştiri için daha çok tenkid
Servetifünun Edebiyatı
kelimesinin kullanıldığı görülür.
Tanzimat Dönemi’nde başlayan Bu dönem eleştirilerinin temel
eleştiri serüveninin en önemli konusu eski-yeni çatışmasıdır.
basamağı bu dönemdir. Hüseyin Şinasi, Namık Kemal, Ziya Paşa,
Cahit, Cenap Şahabettin, Halit Recaizâde Mahmud Ekrem, Mu-
Ziya, Mehmet Rauf, Tevfik Fikret, allim Naci, Beşir Fuad gibi isimler
Ali Kemal, İsmail Safa ve Ahmet bu dönemde eleştiri türünde eser
Şuayp eleştiri türünde yazan sa- vermiş sanatçılardır. Bu dönem-
natçılardır. Ahmet Şuayp, eleştiri de Harabat-Tahrib-i Harabat,
anlayışına nesnel bir bakış açısı Zemzeme-Demdeme tartışmaları
getirmeye çalışmıştır. Hüseyin etrafında pek çok eleştiri yazısı
Cahit’in Kavgalarım ile Ahmet kaleme alınmıştır.
Şuayp’ın Hayat ve Kitaplar adlı
eserleri, bu dönemde eleştiri
türünde önemli eserlerdir.
Fecriati Edebiyatı
Servetifünun ve Millî Edebiyat Dö-
Millî Edebiyat nemi sanatçılarını eleştiren yazılar
kaleme alınmıştır. Millî Edebiyat
Genç Kalemler dergisinde ya- Görsel 2: Namık Kemal’in Tahrib-i Harabat
yımlanan Yeni Lisan makalesiyle Dönemi sanatçıları ile olan tartış- adlı eseri.
zengin bir tartışma ortamı doğar. malar daha çok dil üzerinedir. Millî
Millî Edebiyat Dönemi sanatçıları Edebiyat Dönemi sanatçılarının Bilgi Notu: Tanzimat Döne-
sade dili, Servetifünun ve Fecriati sade Türkçe anlayışına karşı mi’nde Namık Kemal’in yazdığı
Dönemi sanatçıları ise sanatlı dili sanatlı dil savunulmuştur. Yakup Lisanı Osmanînin Edebiyatı
savunur. Ömer Seyfettin, Ziya Gö- Kadri, Ahmet Haşim, Ali Canip, Hakkında Bazı Mülahazatı
kalp, Ali Canip Yöntem, eleştirilere Hamdullah Suphi, Fuat Köprülü, Şamildir başlıklı makale ile
cevap verir. Millî Edebiyat Döne- Şehabettin Süleyman eleştiri tü- Tahrib-i Harabat adlı eser Ba-
mi’nin eleştiri türündeki en önemli ründe yazılar kaleme alan sanatçı- tılı anlamda ilk eleştiri örnekle-
ismi Ali Canip Yöntem’dir. lardandır. rindendir.

100