Page 103 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Kavram Öğretimi 50
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11

BiR EDEBÎ TARTIŞMA ÖRNEĞİ: HAYÂLİYYÛN-HAKİKİYYÛN

Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı’nın son çeyreğinde (1885’li yıllar) ortaya çıkan bu tartışma,
Beşir Fuad’ın Victor Hugo adlı eseri etrafında gelişir.
(…)
Daha önce de belirtiğimiz gibi Beşir Fuad’ın Victor Hugo kitabıyla yapmak istediği şey; Tanzi-
mat Dönemi yazarlarının (Namık Kemal-Hamit-Ekrem) büyük ölçüde romantizme dayanan
edebî anlayışlarını tenkit etmektir.
Bu tartışma esnasında, Beşir Fuad’ın karşı karşıya geldiği ilk insan dönemin genç şairlerinden
Menemenlizade Mehmet Tahir’dir. Tahir’le uzun bir “Şiir ve Hakikat” tartışmasına giren Beşir
Fuad’ın karşısına bu sefer yakın dostlarından birisi olan Ahmet Midhat Efendi çıkar. Ahmet
Midhat, bilgisine ve kültürüne hayranlık duymakla birlikte Beşir Fuad’ın maddeci dünya gö-
rüşünü tasvip etmez. Daha sonra tartışmaya Ebüzziya Tevfik’e gönderdiği bir mektupla Na-
mık Kemal de katılır.
(…)
Muharrem Dayanç, Eleştiri Tarihi
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

1. Tanzimat Dönemi’nden itibaren sanatçıları Batılı anlamda eleştiriye yönelten sebepler neler olabi-
lir? Açıklayınız.

2. Aşağıdaki ifadelerden eleştiri türüne uygun olanların karşısına (  ) işareti koyunuz.

İfadeler İşaret
Eleştiri türü için Cumhuriyet Dönemi öncesinde yaygın olarak kullanılan kelime “tenkid”dir.

Batılı anlamda ilk eleştiri örnekleri tezkirelerdir.
Eleştiride amaç bir eseri iyi ve kötü yönleriyle ortaya koymaktır.
Servetifünun Dönemi’nde eleştiri türüne nesnel bir bakış açısı getirmeye çalışan kişi Ahmet Şuayp’tır.
Batılı anlamda ilk eleştiriler Millî Edebiyat Dönemi’nde ortaya çıkmıştır.
Divan edebiyatındaki gazeller eleştiri türüne örnek gösterilebilir.
Eleştiri, bilgilendirici (öğretici) metin türlerindendir.
Ziya Paşa, Namık Kemal’i eleştirmek için Harabat adlı ilk eleştiri kitabını yazmıştır.

3. Sizce eleştirmen bir eseri değerlendirirken nelere dikkat etmelidir? Maddeler hâlinde yazınız.

101
Hazırlayan: Birkan OLGÜNER