Page 17 - Kimya 9 | 5. Ünite

Doğa ve Kimya

Ozon tabakasının incelmesi
Atmosferde bulunan gazlardan biri de ozon (O 3 ) gazıdır. Atmos-
ferin alt katmanlarında bulunan ozon gazı hava kirletici olarak dav-
ranır. Atmosferin üst katmanlarında bulunan ozon gazının oluşturdu-
ğu tabaka (ozonosfer) dünyayı, morötesi (ultraviyole) gibi Güneş’in
zararlı ışınlarından koruyan bir kalkan görevi görür. Güneş’ten gelen
zararlı ışınların bir kısmını engeller (Görsel 5.2.5).
Kloroflorokarbonlar (CFC’ler) gibi klor ve flor içeren kimyasallar
ozon gazını parçalayarak ozon tabakasının zarar görmesine ve incel-
mesine neden olur. Ozon tabakasındaki incelme, büyük miktarda ult-
raviyole B ışınlarının dünyaya ulaşmasını sağlar. Ultraviyole B ışınla-
rı, insanlarda cilt kanseri ve kataraktlara neden olabileceği gibi hay-
vanlara da zarar verir.
Teknolojinin ilerlemesiyle atmosfere yüksek miktarda ozon taba-
kasına zararlı gaz salınımı artmıştır. Klima sistemlerinde, buzdolapla-
rında soğutucu gaz olarak kullanılan CFC’ler, ısı yalıtımında kullanı-
lan köpükler, aerosol (deodorant, parfüm, saç spreyi gibi) kutularında
kullanılan itici gazlar, yangın söndürücülerde kullanılan kimyasallar,
tarımda böcek ilacı olarak kullanılan metil bromid gibi kimyasallar
ozon tabakasına zarar veren maddelerin başında yer alır.

UVC UVB UVA
100 - 280 nm 280 - 315 nm 315 - 400 nm
Uzay boşluğu
Mezosfer
İyonosfer
Stratosfer
Ozon tabakası

Troposfer

Yüzey

Görsel 5.2.5: Ultraviyole ışınları

Ozon tabakasındaki incelme küresel bir problemdir. Ancak insan-
lar zararlı kimyasalları kullanmazlarsa bu problem ortadan kalkar.
Zararlı kimyasallar kullanılmadığı takdirde ozon tabakası kendini ye-
nileyebilir. Birçok ülke ozon tabakasına zarar veren kimyasalların kul-
lanımını durdurmuştur.

GELECEĞİN NOBEL ÖDÜLÜ ADAYLARINA
Bir dönem soğutucu akışkan olarak kullanılan kloroflorokarbonların atmosfere verdiği zararlı etkiler
bu gazların kullanımı başlandıktan bir süre sonra ortaya çıkmıştır. Günümüzde de yeni yeni bulunan ve
çeşitli amaçlar için kullanılan birçok kimyasal madde vardır.
Siz de son zamanlarda yapılan bilimsel çalışmaları inceleyerek, yeni bulunan bir ya da birkaç kim-
yasal madde seçerek, bu kimyasalların insan sağlığı ve çevre üzerine etkilerini araştırarak bir çalışma
oluşturunuz.

199