Page 6 - Seçmeli Psikoloji | 1.Ünite

1. ÜNİTE

Bilişsel Yaklaşım: Jean Piaget (Jan Piyaje) (Görsel 1.11) bilişsel yaklaşı-
mın en önemli temsilcisidir. Bu yaklaşıma göre psikolojinin konusu, bilişsel
süreçler ve yaşa bağlı davranış değişiklikleridir. Biliş, insanın dünyayı tanı-
maya ve anlamaya yönelik zihinsel etkinlikleridir. Bilişsel yaklaşıma göre
insan diğer canlılardan farklı olarak dikkat, algı, düşünme gibi bilişsel sü-
reçlerle çevresini anlar ve yorumlar. Davranışları biçimlendiren bu bilişsel
süreçlerdir. İnsan; tercihleri, yorumları, düşünce ve inançları ile kendi gelişi-
mine ve öğrenmesine etki eden aktif bir varlıktır. Bilişsel yaklaşım, yöntem
olarak deney ve gözlemi kullanır.
Sosyokültürel Yaklaşım: Lev Vygotsky (Lev Vigotski) (Görsel 1.12) bu Görsel 1.11: Jean Piaget (1896-1980)
yaklaşımın en önemli temsilcisidir. Sosyokültürel yaklaşıma göre sosyal ve
kültürel çevrenin insan davranışları üzerinde önemli bir etkisi vardır. Sosyo-
kültürel yaklaşım, kişilerin davranışlarını incelerken ait oldukları kültürün
hesaba katılması ve psikolojik araştırmalarda kültürel farklılıklara dikkat
edilmesi gerektiğini vurgular. L. Vygotsky’ye göre çocuğun bilişsel gelişi-
minde sosyal çevrenin önemli bir rolü vardır çünkü kazanılan becerilerin,
tutumların, öğrenilen fikirlerin, kavramların kaynağı sosyal çevredir. Yani
bilişsel gelişimin kaynağı kişisel psikolojik süreçlerden çok, insanlar ve kül-
türler arasındaki etkileşimdir.
Psikolojinin bugün ulaştığı noktaya gelmesinde yaklaşımların önemli
katkıları vardır. Örneğin yapısalcı yaklaşımın laboratuvar ortamında deney-
ler yapması psikolojinin bilim olmasında önemli bir adımdır. Yine davra-
nışçı yaklaşımın, insanın gözlenebilir davranışlarını ele alması da psikolo- Görsel 1.12: Lev Vygotsky (1896-1934)
jinin bilim olarak kabul edilmesinde etkili olmuştur. Yaklaşımların bu gibi
verilerinden yararlanan psikoloji, bugün bilimsel gelişmelerin de katkısıyla
birçok alt dalı olan kapsamlı bir bilim hâline gelmiştir.

SINIF İÇİ ETKİNLİK 2
1. Kendisine rastgele iki sağlıklı çocuk verilecek olsa bunlardan birini dürüst bir tüccar,
diğerini hırsız veya dilenci olarak yetiştirebileceğini savunan bir psikolog hangi yaklaşımı
benimsemiştir?
2. Psikolog, bu iddiasını gerçekleştirebilir mi? Bilişsel yaklaşımı dikkate alarak soruyu yorumlayınız.
3. Aşağıda verilen yaklaşımlar, öfkesini kontrol edemeyen bir kişinin bu davranışını hangi neden-
lere dayandırır? Bırakılan boşluklara yazınız.
Davranışçı yaklaşım : …………………………………………………………
Psikanalitik yaklaşım : …………………………………………………………
Bilişsel yaklaşım : …………………………………………………………
Sosyokültürel yaklaşım : …………………………………………………………
4. Aşağıdaki resimler hangi yaklaşımı temsil eder? Resmin altına yaklaşımın adını yazınız.

Görsel 1.13: Görsel 1.14: Görsel 1.15: Görsel 1.16:

18 PSİKOLOJİ BİLİMİNİ TANIYALIM