Page 5 - Seçmeli Psikoloji | 4.Ünite

4. ÜNİTE

c) Fenomenolojik Kuram: Fenomen, kişinin kendisini ve çevresini kendine özgü bir şekilde algılama ve an-
lamlandırma biçimidir. Bu kuramın en önemli temsilcileri Abraham Maslow ve Carl Rogers’dır. Fenomenolojik yak-
laşımda benlik kavramı önemlidir.
Benlik; insanın kendi kişiliğine ilişkin yargıları, görüşleri ve değerlendirmeleridir. Bu görüş ve değerlendir-
meler olumlu ya da olumsuz olabilir. Sağlıklı bir insan kendisini gerçekçi bir şekilde değerlendirir. Benlik gelişimi,
psikolojik ve toplumsal etkenlerle şekillenir. Ailenin ve toplumun değer yargıları, inançları, beklentileri bireyin
benlik saygısını oluşturmasında etkilidir. Benlik saygısı, bireyin kendisini özgün bir birey olarak değerli ve karşılaş-
tığı sorunlarla başa çıkabilecek kadar yeterli hissedebilmesidir. Benlik saygısına sahip birey kendini değerli bulan,
çevresiyle barışık ve gelişmeye açık olan bireydir.
Benlik kavramı, kişinin ne olduğu konusundaki görüşlerinin yanı
sıra ne olmak istediği konusundaki görüşlerini de içerir. Bireyin sahip
olduğu özellikler onun gerçek benliğini oluşturur. İdeal benlik ise bire-
yin olmak istediği benliktir, ümit ve isteklere dayanır. İdeal benlik ile
gerçek benlik birbirine ne kadar yakınsa bireyin benlik saygısı o kadar
yüksek olur.
İnsancıl yaklaşım olarak da bilinen bu yaklaşıma göre kişilik, özgür
ve bilinçli bir tercihtir ve her insan biricik, özel, değerli ve iyiye dönük
bir öz bene sahiptir. İnsanın doğası saf ve temizdir. Her insan koşul-
suz saygıyı, sevgiyi ve değeri hak eder (Görsel 4.4). İnsan doğuştan
gelişme ve kendini gerçekleştirme gizil gücü ile dünyaya gelir. Birey, Görsel 4.4: İnsan koşulsuz saygi, sevgi ve değeri
yaşamıyla ilgili kararları vermekte özgürdür ve uygun koşullar sağ- hak eder.
landığında kendi potansiyelini en üst düzeye kadar geliştirebilir.

SINIF İÇİ ETKİNLİK 1
Sosyal ortamlarda kendini gergin, stresli ve beceriksiz hisseden, reddedilme korkusuyla
yakın arkadaşlıklar kuramayan birinin bu davranışını kişilik kuramları nasıl açıklar? Bırakılan
boşluklara yazınız.
Psikanalitik Kuram :..............................................................................................................................................
Psikososyal Kuram :..............................................................................................................................................
Fenomenolojik Kuram :...............................................................................................................................................

4.3. BİREYSEL FARKLILIKLAR

Bireyler doğum öncesi dönemden yaşlılık dönemine kadar sürekli değişir ve gelişirler. Birçok farklı etken ile şe-
killenen bu süreç kaçınılmaz olarak duygusal, bilişsel, sosyal ve fiziksel farklılıklara neden olur. Kalıtımla gelen göz,
ten, saç rengi gibi özellikler her insanda farklıdır. Boy ve kilo gibi gelişimle ilgili özellikler ise hem kalıtım hem de
çevrenin etkisi ile şekillenir ve aynı yaşta olan bireyleri birbirinden ayırır. Aynı çevrede yetişen özdeş ikizlerde bile
çevreyi algılama biçimindeki farklılıklardan dolayı zekâ, öğrenme düzeyi, özel yetenekler gibi bilişsel özelliklerde
farklılıklar gözlenir.
İçinde bulunulan sosyal çevre bireyin farklı özellikler kazanmasında etkilidir. Farklı sosyal çevrede yetişen bi-
reyler farklı tutum, ilgi, inanç ve değerlere sahip olurlar. Örneğin müziğe önem verilen bir sosyal çevrede yetişen-
ler müziğe ilgi duyar.
Fiziksel, bilişsel ve psikososyal ihtiyaçların karşılanma şekli duygusal gelişimi etkiler. Buna bağlı olarak insan-
ların korku, kaygı, sevinç, heyecan, stres vb. duyguları yaşama şekli ve yoğunluğu da değişir. İnsanlar aynı olay ya
da durumlara farklı duygusal tepkiler gösterebilir.
Sonuç olarak bireyler arasındaki bu farklılıkların toplumu zenginleştirici ve geliştirici bir etkiye sahip olduğu
unutulmamalı ve bu farklılıklara saygı duyulmalıdır.

TARTIŞMA

" Her insan bir dünyadır." sözünü tartışınız.

RUH SAĞLIĞININ TEMELLERİ 117