Page 23 - Tarih-10 | 5.Ünite

DÜNYA GÜCÜ OSMANLI (1453-1595)

5.5. GÜCÜNÜN ZİRVESİNDE OSMANLI

Daha önceki padişahlar da kanun yaptığı hâlde I. Süleyman’a TARTIŞALIM
niçin Kanuni denmiştir?

Yavuz Sultan Selim’in oğlu ve onuncu Osmanlı padişahı olan
Kanuni Sultan Süleyman, Osmanlı Devleti’nde en uzun süre taht-
ta kalan padişahtır. Kırk altı yıllık iktidarı, devletin en ihtişamlı
dönemi olmuştur. Yaşadığı çağda Avrupa’da Sultan Süleyman;
“Muhteşem” (Magnificent, Magnifique) veya “Büyük Türk” (Grand
Turc) olarak isimlendirilmiştir. I. Süleyman (Görsel 5.25) için günü-
müzde kullanılan “Kanuni” sıfatını, ilk defa XVIII. yüzyılda Rumen
tarihçi Dimitrie Cantemir (Dimitri Kantemir) kullanmıştır. XIX.
yüzyıl Osmanlı kaynaklarında, adalet alanında taviz vermemesi
ve özellikle devletle toplum yapısına dair kanunları uygulamaya
koyması nedeniyle I. Süleyman için "Kanuni" unvanı kullanılma-
ya başlanmıştır. Dolayısıyla Kanuni sıfatı onun kendisi için ta-
kındığı veya döneminde onun için kullanılan bir unvan değildir.
I. Süleyman’ın bu unvanı almasında Ebussuud, Nişancı Celalzade Görsel 5.25
Mustafa Çelebi ve Müftü Kemal Paşazade Efendi gibi hukuk adam- I. Süleyman (Temsilî)
ları etkili olmuştur. Dönemin tarihçilerinden Celalzade Mustafa
Çelebi, Kanuni’nin bilhassa üç özelliğine vurgu yapmıştır. Bunlar;
adaletli olması, halkını koruyarak onları velinimet bilmesi ve ci-
hanşümul bir fatih vasfına sahip olmasıdır.
Belgrad’dan Haçova’ya Osmanlı Zaferleri

Kanuni’nin tahta çıktığı dönemde Avru-
pa’da çok önemli gelişmeler yaşanmak-
taydı. Almanya’da Martin Luther (Görsel
5.26) adında bir rahip, Katolik kilisesini
hedef alan bir bildiri yayınlamış ve büyük
taraftar toplamıştır. Luther’in çalışmala-
rı sonucunda Avrupa’da yeni bir mezhep
olarak ortaya çıkan Protestanlık, toplumu
ve idarecileri sarsmaya başlamıştır. Böy- Görsel 5.26
lesine bir dönemde Şarlken (V. Karl) Kutsal Roma-Germen İmpa- Martin Luther ile
ratoru olmuştur. Avrupa’da Katolik dünyası bölünme tehlikesiyle İmparator Şarlken’in tartışması
karşı karşıya kalınca papa ve İmparator Şarlken, Martin Luther ve (Temsilî)
taraftarlarına karşı mücadeleye başlamıştır. Dolayısıyla Kanuni
tahta çıktığında Avrupa’da mezhep kavgaları başlamak üzeredir.
Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu, 951-1806 yılları arasın-
da Avrupa’da hüküm sürmüştür. İspanya’da Aragon Kralı’nın
1516’da ölümü üzerine tahta Habsburg hanedanından 16
yaşındaki Şarlken geçmiştir. İspanya Kralı Şarlken, 1519’da
dedesinin ölümüyle Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu’nun
en güçlü adayı olmuş ve 1519’da Alman prensleri tarafından
imparator seçilmiştir. Ancak Türk tehdidi ile baş edemeyen
Şarlken, 1555 yılında tahttan feragat ederek ülkesinin İspanya
topraklarını oğlu II. Phillip’e (Filip), Avusturya topraklarını ise BİLİYOR MUSUNUZ?
kardeşi Ferdinad’a bırakmıştır.

141