Page 18 - Tarih-10 | 5.Ünite

5. ÜNİTE

Görsel 5.19 Çaldıran Ovası’nda iki taraf karşı karşıya geldiğinde Yavuz Sultan
Çaldıran Savaşı
(Temsilî) Selim; ordusunun top arabaları, yeniçeri ve azeblerce sıkı şekilde
korunan merkezinde yerini almıştır. 23 Ağustos 1514 günü yapılan
savaşta Osmanlı ordusu, devreye sokulan toplar ve tüfekli yeniçeri
birliklerinin etkisiyle Şah İsmail’in atlı süvarilerini dağıtmıştı. Şah
İsmail’e üstünlük sağlayarak Tebriz'e giren Yavuz, burada adına
hutbe okutmuştur. Şah İsmail’in Horasan’dan Tebriz’e zorla getir-
diği tüccar, sanatkâr ve ilim insanlarını İstanbul’a göndermiştir.

Çaldıran Zaferi (Görsel 5.19), Anadolu tarihinde bir dönüm noktası
olmuş bu zaferle Doğu Anadolu tamamen Osmanlı topraklarına
katılmıştır. Böylece doğudan gelecek tehlikelere karşı Anadolu
güvence altına alınmış; Irak, İran ve Kafkasya gibi bölgelerin
fethinde kolaylık sağlanmıştır. Ayrıca Osmanlılar Tebriz-Halep ve
Tebriz-Bursa İpek Yolu’nun kontrolünü de ele geçirmiştir.

Çaldıran’dan sonra Yavuz, Doğu Seferi sırasında Osmanlılara karşı
düşmanca tavır alan ve Şah İsmail ile iş birliği içinde olan Dulka-
diroğulları üzerine 1515 baharında yürümüştür. Memlûk sultanına
bağlı olan Dulkadir Beyi Alaüddevle, Turnadağ Savaşı ile bozguna
uğratılmıştır. Böylece Dulkadiroğulları toprakları Osmanlı yöne-
timine geçmiştir.
İdris-i Bitlisi
Akkoyunlu Devleti’nde saray kâtipliği yapan İdris-i Bitlisi,
Akkoyunlu Devleti’nin yıkılmasıyla İstanbul’a gelmiştir.
II. Bayezid daha önceden tanıdığı İdris-i Bitlisi’ye resmî tarih
yazıcılığı görevini vermiştir. Yavuz Sultan Selim Dönemi’nde
Doğu siyaseti hakkında danışmanlık yapan İdris-i Bitlisi, Çaldı-
ran Zaferi’nden sonra güney ve doğu vilayetleri bölge halkının
Osmanlı yönetimine geçmesinde vazife almıştır. Böylece Bitlis,
Cizre, Siirt gibi yirmi beş yerleşim yeri barış yoluyla Osmanlı
Görsel 5.20
İdris-i Bitlisi (Temsilî) idaresine girmiştir. Yavuz’un Memlûklulara karşı yürüttüğü
siyasette de görev alan İdris-i Bitlisi (Görsel 5.20), Urfa ve
ÖRNEK METİN Musul’un Osmanlı idaresine geçmesini sağlamıştır (Bayraktar,
1991, s.53-60'tan düzenlenmiştir).

136