Page 44 - Tarih-10 | 5.Ünite

5. ÜNİTE

Akdeniz’de Güçler Değişiyor

Osmanlıların Akdeniz’de hâkimiyet kurduğu dönemde Avrupalı
devletler, ticari faaliyetlerini ancak Osmanlı Devleti ile yaptığı
anlaşmalar sayesinde sürdürebilmiştir. Fakat Ümit Burnuʼnun
keşfedilmesiyle ticaret yollarının değişmesi, Akdeniz ticaretini
ikinci plana düşürmüştür. Bu durum Akdeniz ticaretine olumsuz
etki etse de bölge siyasi ve iktisadi önemini korumuştur.
1571 İnebahtı mağlubiyetinden sonra Venedik, İspanya ve Papalık
ittifakı Osmanlı Devleti’nin Akdeniz’deki varlığını tehdit etmişti. Bu
dönemde Atlantik kıyılarında İngiliz ve Hollandalıların İspanya’ya
karşı giriştikleri mücadele (Görsel 5.55), İspanya’nın Akdeniz’de
Osmanlılara karşı bir tehlike oluşturmasını önlemiştir. Bu durum
ise Osmanlılar ile İngiltere ve Hollanda arasında İspanya’ya kar-
şı fiilî bir iş birliği anlamına gelmektedir. XVI. yüzyıl sonlarında
Fransaʼda yaşanan mezhep savaşları ile Hollanda-İspanya ve
İspanya-Portekiz mücadeleleri sonucunda Avrupa devletleri Ak-
denizʼdeki iktisadi hayattan çekilmiştir.
Osmanlı Devleti ve İspanya arasındaki mücadele, Katolik İspanya
ile rekabet içerisinde olan İngiltere tarafından değerlendirilmek
istenmiştir. Avrupaʼda gelişen Protestanlığa sıcak bakılması da
İngiltere’nin Osmanlılara yaklaşmasının bir diğer nedeni olmuştur.
Sonuçta Osmanlılar, ekonomik avantaj arayışı ve Batı Avrupa’da
Hasburglara karşı müttefik bulma amacıyla İngilizlere 1580’de
ticari imtiyazlar tanımıştır. İngilizlerden sonra dünya ticaretinde
rol oynamaya başlayan Hollanda’ya da ticari imtiyazlar verilmiştir.
Bu imtiyazla Osmanlılar; Hollandalıları Akdenizʼde İspanyaʼya karşı
ittifak kurabilecekleri bir deniz gücü olarak görmüş, Hollandalılar
ise işin ticari yönüyle ilgilenmiştir.

Görsel 5.55
İngiliz ve Hollandalıların İspanya ile İspanya’nın denizlerdeki üstünlüğüne XVI. yüzyılın sonlarında İn-
deniz mücadeleleri (Temsilî) giltere son vermiştir. İngiltere ve Hollanda sahip oldukları deniz
güçleri sayesinde İspanyol- Portekiz İmparatorluğu’nu çökerterek
Akdeniz’e hâkim olmuştur. Bunda ateş gücü yüksek Breton denilen
gemilere karşı İspanya, Venedik ve Osmanlı gemilerinin çaresiz
kalması etkilidir. Neticede bu yüzyılın sonlarında Kuzey Avrupalı
devletler, Akdeniz’e tamamen hâkim olmuştur.

162