Page 39 - Tarih-10 | 5.Ünite

DÜNYA GÜCÜ OSMANLI (1453-1595)

5.7. KARALARIN VE DENİZLERİN HÂKİMİ

XV ve XVI. yüzyıllarda Osmanlı Devleti dünya gücü hâline gelirken TARTIŞALIM
stratejik rakiplerine karşı uyguladığı politikalar nelerdir?

Osmanlılar, Kuruluş Dönemi’nde Fırat’tan Tuna’ya kadar Anado-
lu ve Balkan topraklarını fethederek buraları hâkimiyeti altında
birleştirmiştir. İstanbul’un Fethi’nden sonra Osmanlı Devleti artık
bir kıta yani kara gücü hâline gelmiştir. Özellikle XVI. yüzyıldaki
yoğun askerî ve siyasi faaliyetleriyle Osmanlılar, cihanşümul an-
layışa sahip devletlerden biri olmuştur.
Aynı dönemlerde Avrupa’da Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu,
Habsburgların iktidarında en geniş sınırlarına ulaşmıştır. Şarlken
(Görsel 5.50); XVI. yüzyılda imparatorluğun başına geçtiğinde
İtalya’nın büyük bir kısmı ile İspanya, Belçika, Hollanda, Almanya
ve Avusturya’ya hâkim olmuştur. Avrupa’daki tüm Hristiyanları
imparatorluk çatısında birleştirmeyi amaçlayan Şarlken, Osman-
lıların Avrupa’daki ilerleyişini durdurma ve Macaristan yönünde
genişleme politikası izlemiştir.

Avrupa’da meydana gelen Yüzyıl Savaşları’ndan (1337-1453) sonra
Valois (Valua) Hanedanlığı idaresinde feodal yapısından sıyrılan
Fransa’da monarşi güç kazanmıştır. Fransa artık Avrupa’nın kuvvetli
devletlerinden biri olarak Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu’na
Görsel 5.50
rakip olmuştur (Harita 5.8). Şarlken (Temsilî)
Memlûklular, XIII. yüzyıl sonunda Türk asıllı emirler tarafından
Mısır’da kurularak Filistin, Suriye ve Hicaz’a hâkim olmuştur. Mem-
lûkluların, tarihî ticaret yollarını kontrol etmesi ve aynı zamanda
kutsal yerlerle birlikte halifeyi himayesi altında bulundurması
diğer Müslüman devletlere göre ön plana çıkmasını sağlamıştır.

XVI. yüzyılın başında İran’da ortaya çıkan Safevi Devleti, sınırlarını
Anadolu’ya doğru genişletmek isteyince hem Osmanlıların hem de
Memlûkluların hâkimiyetini ve gücünü tehdit etmeye başlamış-
tır. Safeviler, özellikle bölgedeki Türkmen aşiretleri üzerinde etki Harita 5.8
XVI. yüzyıl başında
oluşturarak Doğu Anadolu’yu hâkimiyeti altına almak istemiştir. Avrupa ve Osmanlı Devleti

Londra Berlin
Almanya Varşova Ukrayna
İmparatorluğu
ATLAS OKYANUSU Paris Kutsal Roma-Germen Lehistan
Viyana
Budapeşte
Fransa Avusturya Macaristan
Venedik Belgrad
Cenova KARADENİZ
Portekiz İspanya Osmanlı Devleti Ankara
Lizbon Madrid Roma Papalık İstanbul
Tahran
İzmir Dulkadiroğulları Safevi Devleti
Cezayir
AKDENİZ Memlûk Devleti Bağdat
Fas
Trablusgarp
0 400 km Kahire
Mısır

157