Page 41 - Tarih-10 | 5.Ünite

DÜNYA GÜCÜ OSMANLI (1453-1595)

Coğrafi Keşifler’in Etkileri

XV. yüzyılın ortalarından XVI. yüzyılın sonlarına kadar süren Coğ-
rafi Keşifler, yeni kara parçaları ve ticaret yollarını ortaya çıkarmış,
dünyanın jeopolitik ve ekonomik dengesini değiştirmiş, dünyayı
Eski ve Yeni Dünya olarak ikiye ayırmıştır. Bu süreçte Avrupalılar;
Amerika, Asya, Afrika ve Uzak Doğu’nun birçok bölgesine keşif
yolculukları gerçekleştirmiştir.
Coğrafi Keşifler’in Nedenleri

Akdeniz’e hâkim olan Osmanlıların Doğu ticaret yollarını
kontrol altına alması nedeniyle Avrupalıların yeni ticaret
yolları arayışına girmesi. Doğu’nun ihtiyaç mallarına ulaşmak
isteyen Avrupalıların keşfedilen yerlerdeki değerli madenlere
sahip olma arzusu. Gelirlerini artırmak ve zenginliğe ulaşmak
isteyen Avrupalı kralların keşif hareketlerini desteklemesi.
Avrupa’nın XVI. yüzyılda tek güç olan Osmanlı Devleti’ne
karşı meydan okuma isteği. Batı’da coğrafya ile denizcilik
bilgisinin artması, cesur gemicilerin yetişmesi ve gemicilik
teknolojisinin gelişmesi. Avrupalıların Hristiyanlığı yaymak YORUMLAYALIM
istemesi (Küçükkalay, 2001, s.131-160’tan düzenlenmiştir).

Coğrafi Keşifler’de ekonominin ön plana çıkmasının nedenleri
neler olabilir?

Osmanlı Devleti’nin Akdeniz’e hâkim olduğu dönemde gerçekleşen
Coğrafi Keşifler; Avrupa, Asya ve Afrika’da hayatın her alanında et-
kili olmuştur. Keşifler sonucunda yeni ticaret yollarının bulunması
ve ticaret merkezlerinin ortaya çıkması, stratejik dengeleri değiş-
tirmiştir. Keşif hareketleri Avrupa’nın Türklere bağımlı olmaksızın
ticaret yapabilmelerine, yeni ürünlerle
insan kaynaklarını Avrupa’ya taşıyabil-
melerine ve sömürgelerde büyük çiftlik
tarzı üretim ile zenginliklerini artıra-
bilmelerine neden olmuştur. Avrupa
artık ihtiyaç duyduğu pek çok ürünü
hiçbir vergi ödemeden yeni keşfedilen
topraklardan temin etmiştir.
Keşifler (Görsel 5.52), Avrupa’nın önem-
li miktarda sermaye elde etmesini sağ-
layarak Sanayi Devrimi’ne giden bir
süreci başlatmıştır. Keşifler sonunda
Orta Çağ’ın skolastik düşünce yapısı-
Görsel 5.52
nın değişmeye başlaması yeni bir iktisat anlayışını getirmiştir. Bu Amerika’nın keşfi (Temsilî)
yeni iktisat anlayışıyla zenginleşen Avrupa’da Rönesans ve Reform
hareketlerini başlatan düşünce yapısı ortaya çıkmıştır. Burjuva
sınıfı toplumsal ve ekonomik bir sınıf olarak önem kazanmıştır.
Ulusal devletler, sömürgeciliğe yönelmiş ve İspanya, Portekiz gibi
sömürge imparatorlukları kurulmuştur. Avrupa’nın Atlantik sahil-
lerinde yer alan limanları giderek önem kazanmış ve bu limanlar
süratle gelişmiştir. Akdeniz ticareti ise geçirdiği sarsıntıya rağmen

159