Page 18 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 - Ünite 4

DESTAN/EFSANE

DİL BİLGİSİ

1. Okuduğunuz metinden alınan aşağıdaki parçada geçen sıfat tamlamalarını bularak tamlamala-
rın altını çiziniz. Kullanılan sıfat tamlamalarının metinde nasıl bir işlevi olduğunu söyleyiniz.

Yine söylenmeden kalmasın ve belli olsun ki, Oğuz Kağan’ın yanında ak sakallı, kır saçlı, uzun
tecrübeli bir ihtiyar vardı. O, anlayışlı ve asil bir adamdı. Oğuz Kağan’ın nâzırı idi. Adı Ulug Türük
idi. Günlerden bir gün uykuda bir altın yay ve üç gümüş ok gördü. Bu altın yay gün doğusundan ta
gün batısına kadar ulaşmıştı ve bu üç gümüş ok şimale doğru gidiyordu. Uykudan uyanınca düşte
gördüğünü Oğuz Kağan’a anlattı ve dedi ki: Ey kağanım, senin ömrün hoş olsun; ey kağanım,
senin hayâtın hoş olsun. Gök Tanrı düşümde verdiğini hakikate çıkarsın. Tanrı bütün dünyayı senin
uğruna bağışlasın!

2. Okuduğunuz metinden alınan aşağıdaki cümlelerde yer alan noktalama işaretlerinin parçadaki
kullanım amaçlarını açıklayınız.

Gün, Ay ve Yıldız çok av ve kuş avladıktan sonra, yolda bir altın yay buldular; onu aldılar ve ba-
balarına verdiler. Oğuz Kağan sevindi, güldü, yayı üçe böldü ve: Ey büyük (oğullarım), yay sizlerin
olsun; yay gibi okları göğe kadar atın dedi.
Gök, Dağ ve Deniz çok av ve çok kuş avladıktan sonra, yolda üç gümüş ok buldular; aldılar ve ba-
balarına sundular. Oğuz Kağan sevindi, güldü, okları üçe üleştirdi ve: Ey küçük (oğullarım), oklar
sizlerin olsun. Yay oku attı; sizler de ok gibi olun dedi.

SIRA SİZDE

Okuduğunuz Oğuz Kağan Destanı’nı aşağıda bir parçası verilen halk hikâyesi ile tema, dil ve an-
latım özellikleri bakımından karşılaştırınız. Karşılaştırma sonuçlarınızı sözlü olarak ifade ediniz.

Köroğlu, Bolu Beyi’nin bahçesindeki çiçeklere imrenir ve bu duygusunu Ayvaz ile yakın ar-
kadaşı Kenan’a söyler. İki yiğit hemen yola çıkarlar. Bahçeden çiçek toplarken yakalanırlar. Bolu
Beyi, iki yiğit karşılığında Köroğlu’nun kır atını ister. Köroğlu atı yollar. Bu kez atının hasretini
çeker ve onu kurtarmak için kılık değiştirip beyin seyisi olur. Ama ahırda hiç kimseyi yanına
yaklaştırmayan at, Köroğlu’nu görünce koyun gibi olur. Durumdan kuşkulanan bey, Köroğlu’nu
zindana atar. Kır at yine azgınlaşır ve bey, Köroğlu’na ata binip bahçede dolaşmasına izin verir.
Köroğlu kır ata biner ve atın kulağına eğilip:
“Babamdan kalma kır atım benim
Babamdan kalma devletim benim
Eğer atım sende erlik var ise
Şu kale babını aşmak isterim
Kızlar derbendinden geçerek hemen
Sümbüllü pınardan içmek isterim”
der. Bunu işiten at, yüksek duvarların üstüne uçarak Çamlıbel’e gelir.

Anonim
(haz. Cemil YENER, Türk Halk Edebiyatı Antolojisi)

151