Page 7 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | 7.Ünite

ANI (HATIRA)

temelini oluşturmuştur. Tevfik Fikret, Halit Ziya Uşaklıgil, Cenap Şehabettin, Mehmet Rauf, Ahmet
Şuayp, Hüseyin Siret Özsever, Ahmet Hikmet Müftüoğlu anılarda konu edilen belli başlı Servetifü-
nun sanatçılarıdır. Edebiyat Anıları, bu insanları ve içinde yer aldıkları tarihi anlatan bir kaynak olması
yönüyle edebiyatımızda önemli bir yere sahiptir. Sanatçı bu kitapta yer alan anılarında kendini, ön
plana çıkarmadan olayların ve insanların içinde biri olarak vermiştir.
Anı, bir kimsenin başından geçen ya da yaşadığı dönemde tanık olduğu olayları ve durumları
konu edindiği yazı türüdür. Bu yazı türünün yazılma amaçları arasında; hayat tecrübelerini paylaş-
mak, olaylara açıklık kazandırmak, unutulmaya yüz tutan toplum değerlerini tanıtmak ve yaşatmak
gibi unsurlar sayılabilir. Anı yazarı; yaşadığı olayı, üstünden zaman geçtikten sonra tarafsız bir bakış
açısıyla kaleme almaya, gerçeğe bağlı kalmaya, içten bir anlatım kullanmaya dikkat eder. Anı yazarı
tanık olduğu olayları, kişileri ve dönemleri kendi bakış açısıyla ve kendi eğilimleri doğrultusunda
verir. Yazar, anlatımda mektup, fotoğraf, günlük gibi belgelerden de yararlanabilir.
Türk edebiyatında anı türünün ilk örneği Babür İmparatoru Babür Şah’ın yazdığı Babürname adlı
eserdir. Sonrasında vakayinameler, menakıpnameler, gazavatnamelerde anı türü diğer türlerle iç içe
geçmiştir. Tanzimat Dönemi’nde de anı türünün diğer türlerle iç içe verilmesi söz konusudur. Bu
türün Batılı anlamda ilk örnekleri Servetifünun Dönemi’nde verilmiştir. Halit Ziya Uşaklıgil’in Kırk
Yıl adlı eseri, Batılı anlamda anı türünün ilk örnekleri arasındadır. Bu dönemde yazılan anılarda;
Servetifünun sanatçılarının bir araya gelişleri, amaçları, dönemin diğer aydınlarıyla olan tartışmaları
işlenmiştir. Halit Ziya Uşaklıgil’in Saray ve Ötesi, Mehmet Rauf’un Edebî Hatıralar adlı eserleri, döne-
min tanınmış anı örneklerindendir.

METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME

1. • Âşık Garib’e, Kerem hikâyesine yeğ tuttuklarım bunlardı.
• O zaman annem, “Buraları atlayalım, içim sıkıldı” der, ama babamı kandıramazdı.
Yukarıdaki cümlelerde geçen altı çizili ifadelerin anlamlarını cümlelerin bağlamından hareketle tah-
min ediniz. Tahminlerinizi TDK’nin Türkçe Sözlük’ünden kontrol ediniz.

2. Metinde anlatılanlara göre Hüseyin Cahit Yalçın, kitap okuma alışkanlığını nasıl kazanmıştır?
3. Metne göre Hüseyin Cahit Yalçın’ı en çok etkileyen yazarlar ve eserler hangileridir?
4. Okuduğunuz metne göre yazar, yazı denemeleri yapmaya ne zaman ve hangi duygular içerisinde
başlamıştır?
5. Metinde geçen “Ciltsiz durumlarıyla birbirlerine dargın gibi yan yana dizilmeleri pek zor olan bi-
zim Türkçe kitapları, kitaplığımın boş raflarına âşıkça bir özenle dizip karşılarına geçer, mutlulukla
kendimden geçercesine uzun uzun seyrederdim. Rafların boş tarafları içime derin bir sıkıntı verirdi.
Kitapların irili ufaklı, düzensizliğine de üzülürdüm.” cümlelerinden hareketle yazarın kitaplara ba-
kış açısını tespit ediniz.
6. Metinde anlatılanlardan hareketle konuyu söyleyiniz.
7. Metindeki anlatıcıyı ve bakış açısını bulunuz.

8. Metindeki ana düşünce ile yardımcı düşünceleri belirleyiniz. Belirlediğiniz cümleleri aşağıdaki
şemalara yazınız.

Ana Düşünce Yardımcı Düşünceler

253