Page 6 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 | 9.Ünite

9. Ünite

Metinde Geçen Bazı Kelime ve Kelime Grupları
enthousiasme: Çok sevilen bir şey karşısında marazî (marazi): Hastalıkla ilgili, hastalıklı.
duyulan derin ve coşkulu heyecan, bir şeyi terennüm etmek: (metinde) Anlatmak, ifade
çok fazla beğenme.
etmek.
Hugolatres: Victor Hugo’ya karşı çok derin bir Vagneriyen: Alman besteci Richard Wagner
inanış ve sevgiyle bağlı bulunanlar. tarzında, ekolünde.

Metin ve Türle İlgili Açıklamalar

Mülakat

Mülakat (görüşme); sanat, bilim, siyaset, spor vb. alanlarda ünlü kişileri tanıtmak veya onların bir
konuda düşüncelerini öğrenmek amacıyla yapılan, karşılıklı konuşmaların yazıya geçirilmesiyle olu-
şan, öğretici metin türüdür. Sami Paşazade Sezai Bey adlı metinden alınan aşağıdaki parçada olduğu
gibi sorulu cevaplı bir türdür:
— Hâmid Bey için ne düşünüyorsunuz?

“— Hâmid’in dehâsına vaktiyle hücum eden lere karşı sözlerimiz, müdafaalarımız bugün bütün zekî ve
edib olan bir nesil tarafından tasdik olundu. Hâmid’e benim ayrıca, hususi bir minnettarlığım daha vardır;
o da bana Sâdi’yi göstermiş olmasıdır.”

Mülakatta yalın, açık, duru bir dil ve anlatım kullanılır. Söyleşmeye bağlı anlatımın yanı sıra açık-
layıcı, tartışmacı ve öyküleyici anlatıma da başvurulabilir. Okuyucuya bilgi vermek amaçlanır. Muha-
taba yöneltilen sorular önceden belirlenir. Konuşmacının sözlerini kesmemeye, hiç değiştirmeden
aktarmaya özen gösterilir. Konuşmacının sözleri karşısında nesnel bir tutum takınılır. Mülakatta ayrın-
tılara girilmez; temel düşünce, kavram ve olgular söz konusu edilir.
Mülakat türünün kendine özgü hazırlanma aşamaları vardır. Bu aşamalarda yapılacaklar şu şekilde
sıralanabilir: Mülakat yapılacak konu ve kişi belirlenir. Mülakat yapılacak konu ve kişiyle ilgili araştır-
ma yapılır. Mülakatta sorulacak sorular hazırlanır. Mülakat yapılacak kişiden randevu alınır. Mülakat
gerçekleştirilir ve kayıt altına alınır. Kayıt yazıya geçirilir ve yazı düzenlenir. Metnin görsel tasarımı
yapılır.

Cumhuriyet Öncesinde Mülakat

Cumhuriyet Dönemi’nden önce Türk edebiyatında mülakat türünde az sayıda ürün verilmiştir.
Tanzimat Dönemi’nde Ziya Paşa, Rüya adlı eserinde mülakat tekniğini kullanmıştır. Gerçek anlamda
bir mülakat olmayan bu eserde yazar, anlattıklarını gördüğü bir rüya biçiminde kurgulamıştır.

Ruşen Eşref Ünaydın, Diyorlar ki adlı eseriyle Türk edebiyatında mülakat türünün ilk yetkin örne-
ğini vermiştir. Ünaydın’ın Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal ile Mülâkat adlı eseri de türün di-
ğer önemli bir örneğidir. Bu eser, Mustafa Kemal’i kamuoyuna tanıtan ilk eser olması bakımından da
önemlidir.

Ruşen Eşref Ünaydın’ın Diyorlar ki adlı eserinden alınan Sami Paşazade Sezai Bey adlı mülakat met-
ninde Sezai’nin bazı yazar ve şairler hakkındaki düşünceleri, tanıklıkları; farklı edebiyat anlayışlarıyla
ilgili görüşleri kendi ağzından aktarılmaktadır.

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Sami Paşazade Sezai Bey adlı metnin ait olduğu türün ortaya çıkmasında dönemin yayın organla-
rının etkisini değerlendiriniz.

254