Page 114 - DESEN 11

3. ÜNİTE DESEN ÇALIŞMALARINDA FİGÜRDE HAREKET, YÖN VE AÇILAR

3. DESEN ÇALIŞMALARINDA FİGÜRDE
HAREKET, YÖN VE AÇILAR

HAZIRLIK ÇALIŞMALARI

1. Çevrenizde ayakta duran, oturan, yatan, yürüyen, koşan, eğilen insanların hareketli ve durağan
hâllerini gözlemleyiniz.

2. Figürün mekânda ufuk çizgisine göre karşıda, yukarıda ve aşağıda duruş pozisyonlarını göz-
lemleyiniz. Figürün farklı duruşlardan kaynaklanan anatomik yapısında meydana gelen görünüş
farklarını inceleyiniz.

3.1. FİGÜRDE HAREKET, YÖN VE AÇILAR

TDK‘ye göre hareket bir cismin durumunun ve yerinin değişmesi, devinim,
aksiyon olarak tanımlanır. Hareket, plastik sanatlar alanı da dâhil olmak üzere
tüm disiplinleri içine alan yaygın kullanım alanına sahip bir kavramdır. Ritim,
devinim ve dinamizm sözcükleri de hareketle yakın bir ilişkiye sahiptir.

İnsan; bir kat merdiven çıkmak gibi en sıradan hareketten, bir sporcunun
havada bir topa tekme atmak için sıçraması gibi güçlü bir devinime kadar
sonsuz sayıda hareket edebilir. Vücut anında bir pozisyondan diğerine zarif,
akıcı bir şekilde manevra yapabilir veya birden fazla hareketi çeşitli hız ve
tempolarda art arda gerçekleştirebilir (Görsel 3.1).
Birçok geleneksel figüratif sanatçı, durağan figür-
leri veya hareketin yalnızca bir aşamasında yaka-
lanmış figürleri tasvir eder. Figür aslında hareket
etmese de (canlandırılmış bir figürün yaptığı gibi)
poz içinde bir hareket hissi bulmak, formlar bo-
yunca akıcı bir ritim veya dinamik gerilim yaratmak
yine de arzu edilir. Durağan bir poz içinde hareket
bulmak, poza ve sanatçının niyetine bağlı olarak
figüre ince veya dinamik enerji verir.
Hareket yön ile ilişkilidir. Yön bir cismin belli bir
noktaya dönük yanı, tarafıdır. Bir varlığın yönünün
önünden arkasına doğru pek çok hareket açısı olu-
şur. Ön, insanın hareket etme doğrultusunu gös-
terir. Arka ise önün zıttı görülmeyen, bilinmeyen
tarafı ifade eder.
Desende yön için kullanılan çizgiler konu içindeki
şekilleri kontrol altına alma imkânı sağlar. Sanatçı
yönü ifade için diyagonal, çember, dik ve yatay çiz-
giler kullanır.

Görsel 3.1: Dansçılar Üzerine İki Çalışma, 1873, Edgar
Degas (Edgır Döga), J. Paul Getty (Pol Getiy) Müzesi,
ABD

112