Page 52 - ESTETİK 11

2.6. Sanatın Amacı ve İşlevi

Tarih boyunca insanlığın çözüm üretemediği pek çok
sorunu olmuştur. Sanat başlangıçta içinde yaşanılan
dünyaya egemen olmaya çalışan büyülü bir araç ola-
rak kabul edilmişti. Zamanla bu görev kalabalıklaşan
toplumlarda, insanlar ve aralarındaki ilişkilere ışık tu-
tarak onları aydınlatma olarak değişmiştir. Sanat, in-
sanlarda heyecan uyandırır, yaşamın yerini tutar. Bu
yüzden sanat; oyalamak, uyarmak, gölgelemek, aydın-
Görsel 2.23: Hz.Ali’nin kendi cenazesini taşıması konulu latmak gibi hangi görevi üstlenmiş olursa olsun, ger-
yazı-resim
çekliğin katı bir tanımlaması olmamıştır.

Sanat eserleri dinsel, duyusal, ulusal, evrensel pek çok fayda sağlarken sanatçısıyla aynı
dönem yaşayan ve gelecekte yaşayacak insanlar için dünyaya kazandırılır (Görsel 2.23).
Sanat eseri bireysel üretilir ve bireysel tüketilir. Sanat alıcısı ve sanatçı arasındaki kurula-
cak iletişim ile sanattaki mesaj yerine ulaşır. İletişim dili olan sanat, insanlığın ilerlemesi
ve gelişmesi için bir araçtır. Sanat olmasaydı insanlar duygularını dışa vurmada yetersiz
kalır; ilkel ve içgüdüsel tepkiler geliştirirdi.

2.6.1. Sanatın Amacı

Sanat öznel bir etkinlik olarak değerlendirildiğinden sanata yüklenen amaç da farklı ol-
muştur. Sanat kimi zaman taklidin gücü olarak değerlendirilmiştir. Doğayı veya toplum-
daki gerçekliği taklit gücü olarak değerlendirilmiştir. Kimi zaman sanat bir nesne veya
olayın en güzel şekilde sergilenebilirlik derecesi olarak görülmüştür. Sanat, kimi zaman
sanatçının duygularını, düşüncelerini estetik kaygıyla ortaya koyma olarak değerlendir-
meyi amaçlarken kimi zaman izleyicide estetik duygular yaşatmayı amaçlamıştır. Kimi
zaman ise sanata bir din veya ideolojinin anlatım misyonu amacı yüklenmiştir.

Sanat eserleri ile sanat alıcısına belki de yaşantısı boyunca hiç karşılaşmayacağı yaşan-
tı çeşitlemeleri sunulur. Kişinin kendi yaşantısı ile ilişki kurması sağlanır. Çünkü sanat
kişinin yaşayamayacağı şeyleri duyup yaşamasını sağlamaktadır.
Farklı dönemlerde yaşamış insanlar arasında iletişim sağlayarak
dönemler arasında köprü oluşturur. Bu sayede geçmişten gelece-
Bilgi ğe kültürel ve estetik değerlerin taşınmasını sağlar.
Notu
‘‘ Sanat, yaşamın sıkıntılarından uzaklaşmak isteyen insanlara gü-
zel duyguların ve düşüncelerin olduğu ideal dünyayı göstermeyi
Toplumlarda insan ve
yaşadığı çevre arasındaki amaçlar. İnsana özgü duyguları sanat eserlerinde somut bir şek-
le getirerek alıcının ve yaşadığı toplumun aydınlanmasında etkili
dengenin sağlanmasında olur. İnsanla çevresi arasında denge sağlayarak insanları bireysel-
her dönem sanat gerekli leşmekten kurtarır, toplumun bir parçası hâline getirir.
olmuştur. Toplumlardaki
ihtiyaçlar ve düşünce ya- Sanatın işlevi, sanat yapıtının hedef aldığı alıcı kitlesinde estetik
pıları değiştikçe sanatın kaygı yaratarak bugünü ve yarını algılamak üzerine bir iletim sağ-
da işlevi değişecek, yeni lamaktır. Sanatın insanın varlığını değerli kılmak, yaşamı keyifli
görevler üstlenerek insan- hâle dönüştürmek gibi görevleri de bulunur. Sanatın amacını in-
lığın gelişmesine yardım sanları eğlendirmek ve oyalamak olarak gören Lessing’in anlayı-
edecektir. şına göre sanat; estetik haz verip eğlendirerek insanı oyalarken
aynı zamanda yaşam dersi vererek insanı yetiştirmektir.
‘‘
50