Page 47 - ESTETİK 11
P. 47
2.4.2. Sanat Eserindeki Estetik Kaygı
Estetik kaygıyla ortaya konulan bir sanat eserini diğer eser-
lerden ayıran en önemli özelliği birden çok anlam taşımasıdır.
Sanat yapıtının bu temel özelliği onun çok anlamlılık içeren bir
yapıya sahip olmasıdır. Sanatın içinde taşıdığı bu özellik hem
sanatçıyı hem de izleyiciyi deneme yanılmaya götüren bir du-
rumdur. Bir sanat yapıtıyla kurulan deneyim “hem özneldir,
hem de nesneldir.” Sanat yapıtının bilimsel kesinliği ve tek
doğrusu yoktur. Sanatın her zaman farklı bakış açılarıyla ye-
niden değerlendirilmeye gereksinimi vardır. Bu durum sıkıntı
verici bir duygu olsa da sürekli güzellik arayışında olana her
zaman yol gösterici olur. Estetik kaygı; güzele yönelmeyle baş-
layan, algı ve ilgiyle ilerleyen sürecin yeteneği harekete geçir-
diği aşama olarak görülebilir. Güzel karşısında hoşlanmak ve
doyuma ulaşmaksa beğeniyi oluşturur. Beğeni, tamamen duy-
gusal tatmini hedeflediğinde buna estetik beğeni denilebilir.
Estetik beğeni ve kaygı eserin yaratılması sırasında sanatçının
sonrasında da alıcının tavrını oluşturur.
2.4.3. Sanat Eserlerinde Toplumsal ve Kültürel İzler Görsel 2.17: Aslanlı Avlu, Elhamra Sarayı
Sanat eserleri, yalnızca sanatçının üretimde bulunma ihtiyacı ya da güzellik duygusu ile
ortaya çıkmaz. Sanat eserlerinin düşünsel ve eylemsel bir üretim aracı olarak toplum-
sal bir değeri vardır. Bir sanat eseri, belirli bir dönemin politik, sosyal veya ekonomik
koşullarını, sınıf farklılıklarını veya toplumsal hareketleri temsil edebilir (Görsel 2.17).
Sanat eserleri yaratıldığı toplumun kültürel değerlerini, inançlarını, normlarını ve ya-
şam tarzlarını da yansıtır. Bir sanat eseri, sanatçının kendi kültürel geçmişi, deneyimleri
ve kimliği ile etkileşim hâlinde ortaya çıkar. Bu etkileşimler, eserin içerik, tema, tarz,
biçim, semboller veya kullanılan malzemeler gibi farklı yönlerinde görülebilir.
Sanat, içinde doğduğu toplum ve toplumsal kesimle ilişkilidir. Sanat toplumsal eğilim-
lerin ifadesi ve yansımasıdır. Sanat hayatı taklit eder. Taklit edilecek hayat, “güzel ha-
yat” ya da “olması gereken hayat”tır. Her sınıfın ekonomik koşulları farklılık gösterdiği
için taklit edilecek hayat da her sınıfa göre farklılık gösterir. Bu sebeple, toplumların
ekonomik durumu, sanata yansıyan hayatı ve güzellik standartlarını da belirler.
SoruYorum
Aşağıdaki soruları sınıf ortamında arkadaşlarınızla birlikte cevaplayınız.
1. Sanat eserleri yalnızca estetik kaygı ile mi üretilir? Örneklendiriniz.
2. Bir yapıtın sanat eseri olarak anılabilmesi için özgün ve yaratıcı olması ge-
rekli midir? Neden?
3. Bir sanat yapıtını etkileyici ve değerli yapan nedir?
4. İnsanın sanat eseri üretme çabası hangi gereksinimle ortaya çıkar?
5. Sanat eserinin her zaman topluma bir iletisi olmak zorunda mıdır? Nasıl?
45