Page 66 - ESTETİK 11

Hazırlık Çalışmaları

1. Sanatın nasıl bir eylem olduğunu tartışınız.
2. Sanat hakkında farklı yaklaşımların ortaya çıkmasının nedenleri hakkında düşünceleriniz
nelerdir?
3. Farklı sanat eserlerinden örnekler vererek eserlerin ön plana çıkan özelliklerini belirtiniz.
4. Kuram kavramı hakkında bildiklerinizi sınıfla paylaşarak ortak bir tanım geliştiriniz.

3. TEMEL SANAT KURAMLARI

Sanat ve estetik konusunda oluşturulmuş
sistemli düşüncelerin her birine “sanat ku- Dikkat Çekme
ramı’’ denir. Sanat kuramları sanatın ne ol-
duğunu, özelliklerini, neyin sanat olup neyin Sanatın öznel bir etkinlik olarak değer-
sanat olmadığını açıklamayı amaçlar. Bu
kuramlar sanatçıyı, sanat eserini, işlevini ve lendirilmesinin sebepleri nelerdir? Bu
konudaki düşüncelerinizi sınıf arkadaşla-
izleyiciyi kendine konu edinir. Sanat kuramı rınızla paylaşınız.
bir düşünür veya sanatçı tarafından ortaya
konan bakış açılarının tümünü kapsar.

Sanat kuramı, sanat tarihinden sanat felse-
fesine, estetikten sanat piyasasına kadar birçok alanda sanatın yapısı, fonksiyonu ve toplumsal
yeri hakkında fikirler sunar. Öznel bir bakış açısıyla değerlendirildiği için sanat hakkında zaman
içerisinde çok farklı düşünceler ortaya çıkmıştır. Bu çaba ve düşünceler Batı felsefesinde özellikle
Platon ve Aristo ile başlamış, günümüze kadar da devam etmiştir.

Bilgi 3.1. Yansıtmacı Sanat Kuramı
Notu
‘‘ Sanat kuramları içindeki en eski hatta ilk kuramdır. Yansıtma kura-
mı öykünme/taklit veya Antik Yunan’da kabul edilen hâliyle ‘’mi-
Sanatın öznel bir etkinlik
olmasından ve öznel bir mesis’’tir. Yansıtma kuramı; sanatı bir yansıtma, benzetme ya da
taklit olarak gördüğü için “yansıtmacı kuram” olarak adlandırılır.
bakış açısıyla değerlendi-
rilmesinden dolayı sanat
kişiden kişiye, toplumdan 3.1.1. Yansıtmacı Sanat Kuramınının Özellikleri
topluma farklı değer-
lendirilmiştir. Bu durum Yansıtma kuramı Platon ve Aristoteles ile başlamış olup 18. yüz-
doğal olarak sanat yıla kadar etkisini sürdürmüştür. Platon sanatın taklit olduğunu
hakkında birçok kuramın savunan ilk filozoftur. Platon varlığı asıl varlıklar (ezeli ve ebe-
ortaya çıkmasına neden di) olan idealar dünyası ve onların bir tür yansıması olan duyusal
olmuştur. Sanatın kişiden nesneler dünyası olmak üzere ikiye ayırır (Görsel 3.1). Platon, du-
kişiye, toplumdan toplu- yusal dünya olan nesneler dünyasını ideaların bir taklidi ve kopya-
ma göre farklı değerlen- sı olarak kabul eder. Sanat eserlerini de bu duyusal dünyanın bir
dirilmesi sanata zenginlik kopyası ve taklidi olarak görür. Platon’a göre sanat bir nevi takli-
kazandırmıştır. ‘‘ din taklididir. Sanat eserleri aynı zamanda, güzel olan idealar yani
ezeli ve ebedi olan mutlak varlıklar hakkında bize bilgi verebilir.

64