Page 66 - ESTETİK 11

Hazırlık Çalışmaları

1. Sizce sanatta asıl amaç nedir?
2. Size göre en iyi sanat doğadaki nesnelerin benzerini yapmak mıdır?
Neden?
3. Sizce duyguların sanat aracılığıyla eksiksiz bir şekilde anlatımı
mümkün müdür?
4. Sanatta biçim ve öz ne anlama gelir?
5. “Sanat sanat içindir.” sözünden ne anlıyorsunuz?
KURAMI
6. Sizce tarih boyunca sanat eserleri hangi amaçlarla üretilmiştir?
7. “Sanat toplum içindir.” sözünden ne anlıyorsunuz?
8. Sizce sanatta değişim kaçınılmaz mıdır?

3.1. YANSITMA KURAMI

Sanatın görevi, doğayı taklit etmektir.
Aristoteles

Sanatın ne olduğu ve sanatta öncelikle neyin önemli olduğu gibi sorulara ilişkin ortaya
konulan düşünceler, çeşitli sanat kuramlarının doğmasına yol açmıştır. Bu kuramların
her biri, sanatın belli bir yönünü ön plana çıkarmıştır.
Sanatın ne olduğuyla ilgili ilk ve en eski düşünce, onun daha çok bir yansıtma ve taklit
olduğu yönündedir. Bu düşünceye göre sanatçının görevi, doğayı ve nesneleri dikkatli
ANSITMA
bir şekilde gözlemleyerek en doğru şekilde sanata yansıtmaktır.
Yansıtma kuramının temeli olan ve doğanın taklidi anlamına gelen mimesis kavramı,
Antik Yunan düşüncesine dayanır. Sokrates, Platon ve büyük ölçüde Aristo tarafın-
dan temellendirilen mimesis düşüncesi, Batı’da Antik Yunan Dönemi’nden başlayarak
19. yüzyıla kadar etkisini sürdürmüştür. Sanatta doğayı ve dış dünyayı taklit etmenin
asıl amaç olduğunu savunan yansıtmacı kuram, güzelliğin asıl kaynağı olarak doğayı
görür. Düzenin ve uyumun kusursuz bir şekilde kendisinde tecelli ettiği doğa, sanatsal
güzelliğin örneği ve modelidir.
Eski Mısır ve Mezopotamya sanatlarından farklı olarak ilk defa Antik Yunan’da vücut
anatomisini gerçekçi bir şekilde yansıtan heykeller yapılmaya başlanmıştır. Klasik Dö-
nem (MÖ 500-400) Yunan heykelinde gerçekliğin işlenmesi kaygısıyla optik gözleme
ağırlık verilmiş ve sonrasında da bu yönde önemli mesafeler kat edilmiştir. Bu açıdan
Antik Yunan sanatı; Helenistik, Roma, Hristiyan ve Rönesans Dönemi sanatının teme-
lini hazırlamıştır.
Y
Antik Yunan Dönemi’nde gerçeğin taklidi noktasında ne denli başarılı örnekler veril-
diğini göstermek için Parrhasius (Parrasis) ile Zeuxis (Zeuksis) arasında gerçekleşen
3.1. MÖ 5. yüzyılda, dönemin en yetenekli ressamları olarak görülen Parrhasius ile Zeuxis
bir resim yarışmasından bahsedilir.

kimin daha gerçekçi resim yapabildiğini göstermek için birer resim yaparlar. Zeuxis,
resminde o kadar mükemmel üzüm taneleri çizmiştir ki kuşlar üzümleri gerçek sanıp
resmi gagalamaya başlarlar. Zeuxis yeteneğiyle kuşları kandırmıştır. Sıra Parrhasius’in
yeteneğini görmeye gelmiştir. Parrhasius, Zeuxis’ten eserini kapatan perdeyi açmasını
ister. Zeuxis, perdeyi açmaya çalışınca perdenin aslında sadece bir resim olduğunu

64