Page 71 - ESTETİK 11

me işlemi birçok iç ve dış uyaranların etkileşimine de
dayanabilir. Sanatçı, bu güçlerin birbirleriyle etkileşi-
minden hareketle doğaya bakarak kavranabilecek do-
ğal formları kullanabilir. Bunun yanında kendi zihinsel
ve içtepisel etkisiyle insani formlar yaratabilir. Biçim-
ci sanat anlayışında birlik, anlam, şekil verme, değer
verme gibi özellikler bir arada bulunur. Sanatçı belli
bir estetik duruşun sonucunda bazen tek bir formu,
bazen de birden fazla formu ön plana çıkarır.

Biçimci sanat kuramında önemli olan anlamlı biçim-
dir. Anlamlı biçim; renkler, çizgiler, sesler, yapılar, ka-
lıplar, biçimsel özellikler gibi unsurların anlamlı özgün
birlikteliğidir. Sanatta önemli olan biçimsel unsurların
birlikteliğidir. Görsel 3.10: Clive Bell (temsilî)

Biçimci kurama göre sanat eseri; dış dünyadan, sa-
natçıdan, sanat izleyicisinden bağımsız, kendi başına yeterli bir eserdir. “Sanat, sanat için-
dir.” ilkesini, sanatın kendine özgü bir yapısı olduğunu ve her şeyden bağımsız olduğunu
savunmuşlardır. Bir şeyin sanat yapıtı sayılması için biçim ve içeriğin tatminkâr ve uygun bir
biçimde ilişkili olması gerektiğini belirtmişlerdir.

Biçimci kuramın en önemli temsilcileri Clive Bell (Klayv Bel) (1881-1964) ve Roger Fry (Racır
Fıray) (1866-1934) ‘dır. Clive Bell’e göre, bir resmin sanat eseri olup olmadığını belirleyen
şey, onun belirgin ve önemli bir biçime sahip olup olmadığıdır (Görsel 3.10). Sanat eseri
ancak belirgin bir biçime sahip olursa sanat yapıtıdır. Bell’de biçimsel özellikler dışındaki
bütün özellikler sanatın dışındadır. Gerçek bir sanat eserinin anlamlı biçime sahip olduğunu,
bunun da izleyicide estetik bir duygu uyandıracağını söyler.

Bilgi
Notu
‘‘

Paul Cézanne
(Pol Sezan) (1839-
1906)’ın, Piet
Mondrian (Piet
Modrian) (1872-
1944)’ın, Robert
Delaunay (Robert
Delanuay) (1885-
1941)’ın eserleri,
anlamlı biçim ba-
rındıran eserlerdir.
(Görsel 3.11). ‘‘

Görsel 3.11: Elma ve saksıda çiçek ile natürmort, 1890, Paul Cezanne, 73x92,4 cm, Tuval üzerine
yağlıboya, Metropolitan Müzesi, New York, ABD

69