Page 74 - ESTETİK 11

3.3. Anlatımcı Sanat Kuramı

Anlatımcı (dışa vurumcu) sanat kuramı; sanatta belirleyici olanın sanatçı ve sanatçının eserinde
yansıttığı duyguları olduğunu savunan yaklaşımdır. Estetik nesne olan doğayı bırakıp estetik
özne olan sanatçıyı, duygularını, hayal gücünü merkeze alan yaklaşımdır. Sanatta en önemli
olan sanatçının duyguları ve hayal gücüdür. Anlatımcı sanat kuramı, sanatı açıklamaya sanatçı
merkezli olarak başlamaktadır.

3.3.1. Anlatımcı Sanat Kuramının Özellikleri

Sanat; duyguların, düşüncele-
rin somut ürünlerle ortaya ko-
nulmasıdır. Sanatçının kişiliği,
hayal gücü, zengin iç dünyası
sanat eserinde gösterilir. İzle-
yiciler, kendi öznel yaşantısın-
da tadamayacakları duygu ve
yaşantıları sanatçının eserine
şahitlik ederek deneyimler. Bir
sanat yapıtı, sanatçının dene-
yimlediği duyguları nesnel ya-
şama yansıtmasıdır. Anlatımcı
kuramda ahlaki değerlerin de
rol oynadığı olur. Eğiticilik ise
bilgisel anlamda değil duygu-
sal anlamda sağlanmaktadır.
Anlatımcı kurama göre sanatçı
bir sanat eserini yaratırken bir
Görsel 3.19: Kayıkta Resim Yapan Monet, 1874, Edouard Manet, 83x105 cm, Tuval duygu deneyimlemiştir. Sanat-
üzerine yağlıboya, Neue Pinakothek, Münih, Almanya
çı yapıtını insani bir duyguyla
doldurmuştur. Bu duygu sanat-
çının iç dünyasını oluşturur. Sanat alımlayıcısı bu duygulara şahitlik eder ve kendinde de olan
bu insani duyguları deneyimleyerek sanat yapıtında kendinden yaşantılar bulur (Görsel 3.19).
Tolstoy’a göre bu yaşantılar alımlayıcıya aktarılır-
ken belli ahlaksal nitelikler de gözetilmelidir.

Anlatımcı kurama göre göz önünde bulunan dün-
yayı yeniden resmetmenin bir anlamı yoktur. Asıl
olan insani deneyimlerdir, sanatçının duyguları
deneyimleyip aktarmasıdır. Anlatımcı kuramda
sanatçının fikirleri ve duyguları ayrı şeylerdir. Fi-
kirler ortaktır; duygular ise kişiseldir. Sanatçının
eserlerinde yansıttığı, öznel duygularıdır. Sanat
alımlayıcısı eserleri izlerken kendi sezgi gücüyle
bir etkileşim yaşar.

Anlatımcı kuramın önemli temsilcileri B. Croce
(Kroçe) ve R.G. Collingwood (Kolingvuud) gibi dü-
şünürlere göre sanatçı; bir sanat yapıtında duygu-
larını, iç dünyasında yaşadıklarını alımlayıcıya an-
latır (Görsel 3.20). Sanatçı yapıtında tabiatı veya Görsel 3.20: Benedetto Croce

72