Page 83 - ESTETİK 11

mak için etkin olarak kullanmışlardır. Bu açıdan bugün birer şaheser
olarak kabul edilen birçok sanat eseri varlığını dinî amaçlara borçludur.
İkonalar, mabetler bunlara örnek olarak gösterilebilir.

Yirminci yüzyılda devletler toplumlara politik görüş yaymak için sana-
tın işlevinden yararlanmışlardır. Siyasi görüşlerin topluma yansıtılma-
sı için sanat bir araç olarak işlev görmüştür. Özellikle sinema, tiyatro,
edebiyat, müzik, heykel, resim gibi sanatlar siyasi propagandanın ta-
şıyıcısı konumundadır. Aynı zamanda eğitsel, ahlaki ve politik sanat
eserleri ortaya konmuştur. Edebiyat alanında da birçok şair ve yazar
tarafından siyasi düşüncelerin aktarılma aracı olarak sanat etkili bir bi-
çimde kullanılmıştır.

İşlevsel kuramın bir başka boyutu insana günlük yaşamda gerekli olan
tüm ürünlerin tasarımı ile ilgilidir. Buna göre tasarımlar birer işlevsel Görsel 3.40: Walter Gropius
sanattır. İşlevsel kuram, sanatı yaşamın içine almış, bütün kullanım
eşyalarına sanatı yansıtmıştır. Sanayi devrimiyle üretilen fabrikasyon ürünlerin estetikten
yoksun tasarımına gelen tepkiler, Almanya’da Bauhaus Sanat Okulunun ortaya çıkmasında
etkili olmuştur.
Bauhaus Okulu 1919 yılında, Walter Gropius (Voltır Gıropius) (1883-1969) tarafından ku-
rulmuştur (Görsel 3.40). Bauhaus Sanat Okulu sanat ile zanaat arasında doğan ayrımı or-
tadan kaldırıp bu ikisinin yeniden bütünleştirilmesini amaçlamıştır. Sanayileşme ile artan
üretim hızına hem fonksiyonel hem de estetik ürünlerle ayak uydurmayı hedefleyen Ba-
uhaus akımı; endüstri ile sanat kavramlarını aynı çatı altında birleştirerek yeni bir anlayış
geliştirir. Mimaride, endüstriyel tasarımda ve şehir planlama gibi alanlarda yeniliklere imza
atmıştır. Bu yeni bakış açısı, sanatın tüm dallarını etkilemiştir. Bauhaus sanat akımı, es-
tetiği işlevsellikle birleştirerek bir
tasarım anlayışı ortaya çıkarmıştır.

Bilgi
Notu
‘‘

İşlevsel sanat akımının etkilerini ressam
Albrecht Dürer (Albert Dürer) (1471-
1528), ressam ve gravür sanatçısı Lyonel
Feininger (Layonel Finilger) (1871-1956),
ressam ve heykeltraş Oskar Schlemmer
(Oskar Shemner) (1888-1943), mimar
Mies Van Der Rohe (Mies Van Der Rohe)
(1886- 1969)’nin eserlerinde görünmek-
tedir. İşlevsel sanat akımının görüldüğü
en önemli mimari yapıtlardan birisi de
1609-1617 yılları arasında Osmanlı Pa-
dişahı I. Ahmed tarafından İstanbul’daki
tarihi yarımadada, mimar Sedefkâr
Mehmed Ağa’ya yaptırılan Sultanahmet
Camisi’dir (Görsel 3.41). ‘‘
Görsel 3.41: Sultanahmet Camisi, 1609-1616, Sedefkâr Mehmet
Ağa, İstanbul

81