Page 114 - GRAFİK TASARIM 11

Tipografik Ölçüler
Tipografik ölçüde standartlar, Fransız yazı tasarımcısı Pierre Si-
mon Fournier de Jeune’un (Piyer Forniye dö Jon) 1737’de pun-
to birimini temel alan ölçü sistemini geliştirmesiyle başlamıştır.
Punto, uluslararası geçerliliği olan bir ölçü birimidir. Satır uzun-
luğu, metin derinliği, ölçmede birim olarak kullanılan “kadrat” on
iki puntoya eşittir.

Tipografik ögeler arasındaki boşluklar (espas), dizgi teknolojisine
bağlı olarak değişen birimlerle ölçülür.
Tipografide kullanılan boşluk düzeni üç guruba ayrılır:
1. Harf boşluk düzeni
2. Sözcük boşluk düzeni
3. Satır boşluk düzeni
1. Harf Boşluk Düzeni
En eski harf tasarımlarından bu yana harf boşluk düzeninde har-
fin hem geometrik hem de yapısal özelliği belirleyicidir (Görsel
4.72). Doğru sözcük örüntülerini yaratmak için gereken uygun
pozitif/negatif, biçim/alan ilişkisi harfin bu özelliklerine göre belir-
lenmelidir (Görsel 4.75, 4.76).
Tırnaklı harfler, tırnaksızlara göre daha fazla harf boşluğu yaratır.
Ancak aynı zamanda harflerin bütünleşmesini de sağlar (Görsel
4.73, 4.74). Harf boşluğunun ayarı harfin bu yapısal özelliğine
göre değişir.
Görsel 4.72:
Fenike alfabesi Harfler, bir araya getirildiğinde özgün yapıları nedeniyle uygun-
suzluk oluşabilir. Her harf, hem bireysel hem de sözcük örüntü-
sünde bir bütün olarak algılanabilmelidir. Gerekli harf boşluğu
ancak eğitimli bir görmeyle belirlenebilir.

Görsel 4.73:
Birbirine daha yakın dizilen
tırnaksız (Sans-Serif) harfler

Görsel 4.74:
Harf yapısındaki tırnakların (serif)
oluşturduğu uzam

Etkinlik

Aşağıda harf yükseklikleri aynı fakat boşluk düzenlemesi farklı
olan “Merhaba” yazıları arasında ne gibi farkların görüldüğünü
söyleyiniz.
Görsel 4.75:
Çizgisel ölçümlemeyle yapılmış
harf boşluk düzenlemesi

Görsel 4.76:
Alansal veya değersel yargıyla
yapılmış harf boşluk düzenlemesi

112