Page 51 - GRAFİK TASARIM 11

çiçek motifli üsluba karşı iki boyutlu biçimleri benimseyip daha
fazla yalınlığa ulaşmaya çalışmışlardır. Sanatçıların geliştirdikleri
tasarım dili, geometrik formların yinelenmesi ya da bileşiminden
meydana gelmektedir. Tasarımlarda kullanılan geometrik form-
lar organik bir nitelik taşımaktadır. Julius Klinger [Cülyıs Klingır
(1876-1942)], Alfred Roller [Alfred Rolır (1864-1935) (Görsel
2.31)] ve Koloman Moser [Kolımın Mozır (1868-1918)] grafik ta-
sarıma katkılarda bulunan sanatçılardır.

Almanya’da Jugendstil [Yuginştıl (Gençlik Stili)] adını alan Art
Nouveau, İngiliz ve Fransız tasarımın büyük oranda etkisi altın-
da kalmakla birlikte akademik sanatla bağlarını koparmamıştır.
Bu dönemde yetişen en önemli grafik tasarımcı özellikle afişin
gelişmesine büyük katkı sağlayan Ludwig Hohlwein’dir [Ludvig
Holvayn (1874-1949) (Görsel 2.33)]. Dönemin diğer önemli afiş
tasarımcıları Lucien Bernhard [Lusien Benhad (1883-1972)],
Julius Gipkens [Yulyus Gipkıns (1883-1968)], Hans Rudi Erdt
[Hans Rudi Erd (1883-1918)], Thomas Theodor Heine [Tomas Ti-
hodo Hayn (1867-1948)] ve Peter Behrens’tir [Pitı Berins (1868- Görsel 2.33:
1940)]. Behrens, yenilikçi yaklaşımıyla farklı tasarım dallarında Afiş, 1936, Ludwig Hohlwein,
Özel Koleksiyon
başarı göstererek evrensel bir sanatçı kimliği ortaya koymuştur.
AEG’nin mimari ürün ve grafik tasarımlarını ortak bir kimlik yara-
tarak gerçekleştirmiştir. Bu, bilinen ilk “kurumsal kimlik” çalışma-
sıdır (Görsel 2.34).
Avrupa’da 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkan toplumsal, politik,
bilimsel, kültürel, ekonomik değişiklik ve karışıklıklar; bir yanda
büyük bunalımlara neden olurken diğer yandan insanın doğası
ve evrenin yapısı hakkındaki düşüncelerini yıkarak daha somut,
farklı bir dünya görüntüsü oluşturmuştur.
Her iki dünya savaşında yaşanan insan kıyımları Batı uygarlığı
geleneklerine ve kurumlarına duyulan güveni ortadan kaldırmış-
tır. Bunun sonucunda gelenek ve toplumsal düzene karşı çıkan
bir dizi sanat hareketi ortaya çıkmıştır. Var olan sanat ve tasarım
ortamını kökten değiştiren bu hareketler, endüstriyel bir dünya
için yeni bir “dünya görüşü” ileri sürmüştür. Bu dönemde söz ko- Görsel 2.34:
nusu hareketler, ifade aracı olarak grafik tasarım ve tipografiyi AEG logosu, 1907, Peter Behrens
kullanmıştır. Yaklaşık yirmi yıl süren yenilikler döneminde sanat-
çı, filozof, şair ve yazarlar grafik tasarım için yeni bir görsel dil
oluşturmuşlardır. Kübizm, gelecekçilik, Dadacılık, gerçeküstücü-
lük, De Stijl ve konstrüktivizm, grafik tasarım disiplinini ve çağdaş
görsel iletişimi doğrudan etkilemiş sanat hareketleridir.

Kübizmin yeni bir görsel dil yaratması ve özellikle kolaj tekniğini
sanata kazandırması, 20. yüzyılın grafik tasarımının gelişim sü-
recine de büyük katkı sağlamıştır. Fernand Leger’nin [Fernand
Lejer (1881-1955) (Görsel 2.35)] küre ve koni gibi geometrik
formları abartarak insan figürünü de renkli kalın boru biçimleriyle
betimlemesi, figür ve nesneleri piktografik (basit grafik simge) bi-
çimde stilize etmesi, 1920’lerin afiş tasarımcılarına esin kaynağı
oluşturmuştur.
Gelecekçilik akımının lideri İtalyan şair Filippo Tommaso Marinet-
ti [Filippo Tomaso Marinetti (1876-1944)], klasik geleneğe karşı
çıkıp şiirdeki tüm edebî kuralları yok sayarak tipografik bir dev- Görsel 2.35:
rim gerçekleştirmiştir. Tipografik ögeleri sözel ifadenin simgeleri “Diskler”, 1918, Fernend Leger,
dışında, kavramları ifade etmek için görsel öge olarak kullanan Modern Sanat Müzesi, Paris

49