Page 111 - GENEL SANAT TARİHİ 9

ANTİK YUNAN, ROMA, ERKEN HRİSTİYAN VE BİZANS SANATI

C) Helenistik Dönem (MÖ 330-30)

Bu dönemde Yunan kültürü, Ön Asya ve Mısır’ı içine alan geniş bir coğrafyaya yayılmıştır. Bu durum her alanda
olduğu gibi sanatta da köklü değişimlere neden olmuştur. Helenistik Dönem heykelinde kendinden önceki
heykel gelenekleri yanında konu ve eğilim yönünden yeniliklere açık bir sanat anlayışı görülmektedir. Bol
kıvrımlı elbiseler, vücudun farklı yönlerde zıtlık oluşturacağı zor duruş ve ifadeler dönem heykeltıraşlarının
ilgi alanlarını oluşturmaktadır (Görsel 5.21). Acı, korku, keder ve sevinç gibi ifadeler ve bu duygularla uyumlu
zaman zaman abartılı hareketler nedeniyle heykelde Helenistik Dönem baroğu olarak adlandırılan bir
sanat anlayışı hâkimdir. MÖ III. yüzyılın ortalarından itibaren heykeltıraşların hareketler ve ifadeleri gerçekçi
biçimde yansıtma isteği, seçilen konuların çeşitliliğini artırmıştır. Gündelik yaşamın sıradan insanlarını
konu alan heykeller, Klasik Dönem’in kalıplaşmış tiplerine ve ideal güzellik anlayışına oldukça yabancıdır.
Konuların seçimi ve işlenmesindeki özgürlük, önceki yüzyılların hülyalı bakışları ve ideal oranlara sahip
tanrısal görünümlerine karşı çıkan bir başkaldırı niteliğindedir. Böylelikle Klasik Çağ’ın belli tiplerle sınırlı
konularına yeni bir soluk getirilmiş, eskiye kıyasla dinî konulardan uzaklaşılmıştır. Heykeltıraşların mitolojik
hikâyeler veya tarihî olaylardan esinlenmeleri ve teknik açıdan oldukça güç olan grup heykellerine karşı
ilgileri, yine bu dönemde ağırlık kazanmıştır. Bu heykel gruplarının büyük çoğunluğunda konular Yunan
mitolojisinin dramatik yönü öne çıkan öykülerinden seçilmiştir. Pergamonluların Galatlara karşı kazandığı
galibiyetlerin anısına dikilen, kendi gücünü düşmanlarının cesareti üzerinden yüceltmek isteyen krallık
ideolojisinin bir ürünü olan “Yaralı Grubu” olarak adlandırılan heykeller (MÖ 241-197) buna örnektir.

Görsel 5.21: Oturan Genç heykeli, Metro- Görsel 5.22: Zeus Altarı kabartmaları, Pergamon Müzesi, Berlin
politan Müzesi, New York

Pergamon’da II. Eumenes (MÖ 197-159) tarafından yaptırılan Zeus Altarı ise Yunan heykel
sanatının en dikkat çekici eserleri arasında yer almaktadır. Sunağı çevreleyen 2.5 m yükseklik ve
90 m uzunluğundaki podyum duvarları, tanrılarla devlerin savaşını konu alan yüksek kabartmalar
ile süslenmiştir (Görsel 5.22). Pergamon Krallığı’nın Galatlara karşı kazandığı uzun ve zorlu
zaferin anısına inşa edilen sunağın kabartmalarında sembolik bir anlatımla savaşın galipleri ve
kaybedenlerinin yansıtılmak istendiği kabul edilmektedir. Birbirleriyle mücadele hâlindeki tanrı ve
devlerin hareketleri, yüz ifadeleri ile uyum içindedir. Savaşın dramatik etkisi, tanrıların hareketli
giysi kıvrımları kadar devlerin acıdan gerilmiş bedenlerinde de gözlemlenmektedir.
109