Page 124 - GENEL SANAT TARİHİ 9

GENEL SANAT TARİHİ

IV. yüzyıldan sonra yerini kiliselere bırakan katakomplar, dinsel ziyaret yerlerine dönüşmüştür.
Anadolu’da bu kentlerin en önemlileri, Kapadokya yöresinde (Nevşehir, Niğde, Aksaray, Kayseri)
Derinkuyu ve Kaymaklı yer altı kentleridir (Görsel 5.44). Bu yer altı kentleri çeşitli dehlizlerle birbirine bağlı
yer altı katlarından oluşmaktadır. Bölgede bulunan yer altı şehirleri, Protohititlerden başlayıp Bizans’a
kadar uzayan uzun bir süreçte günümüzdeki derinlik, genişlik ve mekân oluşumlarına kavuşmuştur. İlk
yapıldıklarında muhtemelen küçük birer oda veya birkaç birimin birbirine bağlandığı mütevazı mekânları
olan ve yer altı şehirlerinin çekirdeği denilebilecek bu bölümler, insanların korunmak için sığındıkları
birimler olmuştur. Zaman içerisinde tarihi, coğrafyası değişen Kapadokya; hem stratejik öneminden
hem de bölgede Hristiyanlığın resmî din olarak kabulünden sonra sık sık saldırılara uğramış, geniş bir
coğrafya olan bölgenin nüfusunun da artması neticesinde mevcut yer altı birimleri çoğalmıştır. Bunun
sonucunda içerisinde uzun süre tüm insani ihtiyaçların karşılandığı yer altı şehirleri meydana gelmiştir.
Uzun ve yoğun süren ama geçici olan bu dönemler boyunca insanlar yeryüzündeki yaşamlarında
kullandıkları tüm eşyaları, uygulamaları yer altı şehirlerinde de kullanmışlardır.

1
2 2 2 2 2
3

6
6
6 6
4
4
4
6
4

5

1 Giriş 2 Kapalı girişler 3 Su kanalı 4 Havalandırma 5 Kilise 6 Taş kapılar

Görsel 5.44: Derinkuyu yer altı şehri temsilî kesiti
Derinkuyu Yer Altı Şehri: Nevşehir-Niğde kara yolu üzerinde, Nevşehir’e bağlı Derinkuyu
ilçesinde yer almaktadır. Nevşehir’e 29 km, Niğde’ye 50 km mesafede bulunan yer altı şehri 1963
yılında tesadüfen bulunmuş; 1965 yılında ziyarete açılmıştır. Günümüzde gezilebilen alanı 2500
m² olan Derinkuyu yer altı şehri, temizlenememiş alanları ile birlikte toplam 4 km² lik bir alanı
kaplamaktadır. Derinkuyu yer altı şehrinin toplam kat sayısı bilinmemektedir. Günümüzde şehrin 8
katı temizlenmiştir. Girişin hemen yanında bulunan havalandırma bacasına göre derinlik 40 m’dir.
Yedinci katta bulunan ve yeryüzüyle bağlantısı olmayan su kuyusu dikkate alındığında derinlik
yaklaşık 85 m’ye ulaşmaktadır. Yer altı şehrinin yaklaşık 3000 kişiyi barındırabilecek yerleşme
olduğunu ifade eden kaynaklar olduğu gibi 4000 veya 5000 kişi barındırabilecek kapasitede
olduğunu belirten kaynaklar da mevcuttur. Yer altı yerleşimlerindeki kat kavramı bir apartmanın
katları gibi düşünülmemelidir. Katlar sırasıyla birbirinin üstünde olmamakla birlikte kapladıkları
alan bakımından da farklılaşabilmektedir.
122