Page 43 - GENEL SANAT TARİHİ 9

TARİH ÖNCESİ ÇAĞLAR VE ANADOLU SANATI

B) Çatalhöyük

Konya ilinin Çumra ilçesinde yer alan Çatalhöyük, Neolitik Dönem’e ait eski ve önemli
yerleşimlerden biridir. Burada kazılar sonucu elde edilen bulgular Çatalhöyük’ü MÖ 7.400 yıllarına
tarihlendirmektedir. Çatalhöyük; ilk ev mimarisi, ilk manzara resmi, ana tanrıça kültü gibi özgün
buluntuları ve inanç eserleri ile insanlık tarihine ışık tutmaktadır. Çatalhöyük’te bir ailenin evdeki
yaşam süresi bittiğinde ev toprakla doldurulmuş, üzerine yenisi yapılmıştır. Sürekli yeni evlerin
yapılması ile 21 metre yüksekliğindeki höyük oluşmuştur. Höyükte 18 yapı katı açığa çıkarılmıştır.
Bina yapımında kullanılan malzeme kerpiç, ağaç ve kamıştır. Tavan üst örtüsü kamış üzerine
sıkıştırılmış kil topraktır. Evler tek katlıdır, eve giriş damda açılan bir delikten merdivenle
sağlanmaktadır. Her ev bir oda ve bir depodan oluşur. Odaların içinde dörtgen ocaklar
bulunmaktadır. Duvarlar sıvalıdır; sıva üzeri beyaza boyandıktan sonra duvarlara sarı, kırmızı ve
siyah tonlarda resimler yapılmıştır (Görsel 2.29). Orijinal boğa, koç ve geyik başlarının sıkıştırılmış
kil ile konserve edilerek duvarlara aplike edildiği anlaşılmaktadır. Bu temaların yanında rölyef
hâlinde insan figürleri ile hayvan figürleri de görülmektedir.

Evlere çatıdan açılan bir Duvarlar, beyaz boya ile
delikten girilmiştir. boyanmıştır.

Duvarlara renkli resimler
yapılmıştır.

Yemek pişirmek için ocaklar Ölüler, evlerin altına
yapılmıştır. gömülmüştür.

Görsel 2.29: Çatalhöyük evinin temsilî çizimi

Çatalhöyük’te bulunan önemli objelerden biri de
yüksek kabartma ana tanrıça motifleridir. Bunlar, o
dönemde dinî inançların güçlü bir tanrıça etrafında
şekillendirildiğini ve tanrısal dişiliğe duyulan saygıyı
göstermektedir.

Çatalhöyük, madenciliğin Anadolu’daki başlangıcını
Neolitik Dönem’e kadar indirmekte; o dönem
insanının toplayıcılık ve avcılığın yanı sıra çiftçilikle
de uğraştığını gösteren zengin buluntularıyla dikkat
çekmektedir. Çatalhöyük, duvar resimlerinde kent
planına yer veren ilk yerleşim merkezidir (Görsel
2.30). Günümüzdeki mülkiyet kavramının o devirde
başladığı, pişmiş topraktan yapılmış damga
mühürlerle belgelenmiştir.
Görsel 2.30: Çatalhöyük’te bir evin duvarında Hasan Dağı’ndaki
volkanik patlamayı gösteren resim ve şehir planı çizimi

41