Page 35 - TÜRK İSLAM SANATI 11

İslam Sanatının Başlangıç Evresi

Sivil mimarlık alanında inşa edilen eserlerin başında gelen saray ve kasırlar genellikle şehir
dışında ve çöllerde yapılmıştır. Yüksek surlarla çevrili bu saraylardaki süslemelerde Helenistik,
Sasani, Roma ve Bizans sanatlarının etkileri görülmektedir. Emevi sarayları, hem mimarî hem de
süsleme açısından benzeri olmayan, orijinal eserler olarak İslam sanat tarihindeki yerini almıştır.
Emeviler Dönemi’nin önemli eseri olan Şam Emeviyye Camii 705-711 yılları arasında
Halife I. Velid zamanında yaptırılmıştır. Eser, kendisinden sonra yapılan bütün camilere plan,
avlu vb. mimari unsurların kullanılması açısından kaynaklık teşkil etmiştir. Roma tapınağı ile
Bizans bazilikasının yerine yapılan cami, kuzeyde üç tarafı revaklarla çevrili bir avlu ile güney-
de bulunan harim kısmından meydana gelmiştir. Mihrap yönüne dik olarak sahınların uzandığı
transept planda yapılan caminin sonradan yapılan üç minaresi ve dört ana kapısı vardır. Altta
yüksek, üstte daha alçak sütunlarla kemerler ana mekânı üç paralel sahın ayırmıştır. Bu ana
sahını dikine bir sahın kesmektedir. Bu sahının çatısı diğer neflerin çatısından daha yüksek
tutulmuştur. Sahınların kesişme yerinde kubbe bulunmaktadır.
Eserin en dikkat çekici özelliklerinden biri de konularını genellikle tabiattan alan yeşil,
mavi, mor, sarı, kırmızı ve siyah renklerin kullanıldığı mozaik süslemelerdir. Realist üslubun
görüldüğü süslemelerde asma, kenger, çeşitli kıvrım dallar, ağaçlar, köşkler, ırmaklar ve
üzüm salkımları ile Cennet tasvirleri yer almaktadır (Görsel 2.4, 2.5, 2.6). 1893 yılında çıkan
büyük yangında eserin süslemeleri zarar görmüştür.

Görsel 2.4: Süslemelerinde Cennet tasvirlerinin Görsel 2.5: am Emeviyye Camii’nin avlusundan
görüldüğü am Emeviyye Camii genel görünü

Revak Minare Ne erin kesi me noktasında bulunan kubbe

Kemer

Yüksek
tutulan
Çift katlı dikey nef
revak
Kıble
duvarına
paralel
Avlu ne er

Cennet
tasvirli
mozaik
süslemeler
Görsel 2.6: am Emeviyye Camii

32