Page 160 - ÜÇ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 11

6. ÜNİTE
Levha (Plaka) Yöntemi: Köşeli ürünler ya da geometrik form-
ların oluşturulması için en uygun yöntemdir. Düz formlar,
tabaklar, duvar levhaları, karo, kare, dikdörtgen, prizma ve
silindirik şekildeki ürünlerin yapımında levha yöntemi avan-
taj sağlar. Yoğrularak havası alınan seramik kil; masa üzerinde
eşit kalınlıkta, düzgün bir yüzey oluşturacak şekilde merdane
ile açılır (Görsel 6.15). Formu oluş turulacak plaka parçaları, bı-
çak yardımı ile kesilerek elde edilir. Parçalar çentik atılarak ve
balçık ile birbirine yapıştırılır. Her kilin sertlik de recesi ve nem
oranı farklılık gösterdiği için farklı kil kullanımı kuru ma ve pi-
şirme esnasında sorun oluşturabilir bu yüzden kil levhaların
aynı kille oluşturulması önemlidir.
Tornada (Çömlekçi Çarkı) Şekillendirme Yöntemi: Kilin bir Görsel 6.15: Levha (plaka) yöntemi
kaide üzerinde döndürülerek şekillendirildiği geleneksel bir
yöntemdir (Görsel 6.16). MÖ 3000’li yıllarda kullanılmaya başlandığı bilinmektedir. Arkeolojik kazılarda tor-
nada yapılmış çömlek ürünlerine rastlanmıştır. Tornada şekillendirme yöntemi tüm kültürlerde görülür bu-
nun yanında ürünlerin biçimi ve bezeme örnekleri kültürel ve coğrafi özelliklere göre değişiklik gösterir.
Neolotik Çağ’dan bu yana Anadolu’da seramik ürünlere rastlanır.
Ayakla çevrilen torna tezgâhı; günümüzde yerini uygulamalarda kolaylık sağlayan, farklı hız ayarlarına sahip,
elektrikli mo dellerine bırakmıştır. Torna ile şekillendirmenin başarılı sonuçlanması için yoğurma işlemini iyi
yapmak gerekir. Hazırlanan seramik kili, tornanın merkezine sabitlenir. Merkezlenen çamurun iç boşluğu
açılır, iste nilen forma ulaşılana kadar şekillendirmeye devam edilir. İşlem bittikten sonra form, kesme teli ile
yapıştığı yerden ayrılır ve istenilen sertliğe ulaşılıncaya kadar kuruma ya bırakılır. Son olarak formun yüzeyi,
torna dönerken bir süngerle düzeltilebilir. Tornacının becerisi, hızı ve ustalığına bağlı olarak ürünler torna
üzerinde kolay şekil alır. Günümüzde İzmir Menemen, İznik, Kütahya ve Kapadokya’da bulunan seramik atöl-
yelerinde turistik amaçlı torna çekme gösterileri, çömlek festivalleri yapılmaktadır.

Görsel 6.16: Tornada şekillendirme yöntemi

Kalıp Dökme Yöntemi: İstenilen şekillendirme yöntemi kullanılarak form oluştururlur. Formun boyutuna ve
yapısına göre tek parçalı ya da çok parçalı kalıbı alınır. Kalıplara dökülen sıvı kil, nemini kaybedip et kalınlığına
gelinceye kadar kuruması beklenir. Yaklaşık 6 mm kalınlıkta iken kalıbın içinde bulunan döküm kili boşaltılır.
Böylece içi boş kabuk gibi formlar elde edilmiş olur. Kalıp içindeki kısım tamamen kurutulur ve kalıptan çıka-
rılır. Bu yöntem seri üretimde tercih edilir. Alçı kalıp iyi hazırlandığında üretim sayısı ve kullanım süresi artar.
Döküm yöntemi biblo, kulplu vazo, kupa, sofra takımları, lavabo, klozet, küvet, sağlık gereçleri gibi seramikten
yapılmış ürünlerde yaygın olarak kullanılır.

158