Page 163 - ÜÇ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 11

4. Ünite

11.4.2. Seramik Biçimlendirme Yöntem ve Teknikleri

Seramik Biçimlendirme Yöntemleri

Elle Biçimlendirme (Çimdikleme) Yöntemi: Seramik malzeme ile çanak
çömlek yapımında torna aletinin keşfinden önce kullanılan ilk temel yöntem-
dir. Herhangi bir şekillendirici alet kullanmadan, sadece el yardımı ile çamur
şekillendirilir. Elleri kontrollü bir şekilde kullanma yetisi önemlidir. Herhangi
bir kesme, yapıştırma yapılmaz. Yuvarlak bir kil parçası ile başlanır. Bu kile,
ortasından parmakla bastırılır. Bastırdıkça dışarı doğru açılan kil, daha çok şe-
killendirdikçe ince duvarlı çanak biçimini alır. Yapılan formlar genellikle küçük
boyuttadır. Japon çay kabı olarak nitelendirilen raku, günümüze kadar süre-
gelen en önemli geleneksel formdur. Ayrıca el ile biçimlendirme, geçmişten
Görsel 4.10: Elle biçimlendirme
yöntemi günümüze kadar bütün serbest formların oluşturulmasında ilk tercih edilen
yöntemdir (Görsel 4.10).

Sucuk (Fitil, Çubuk, Şerit) Yöntemi: Yoğrulan kil, düzenli ve eşit kalınlıkta şe-
ritler hâline getirilerek tıpkı duvar örme mantığında olduğu gibi üst üste konu-
larak istenilen yükseklik elde edilinceye kadar devam edilir. Bu teknik, büyük
boyutlu silindirik formların biçimlendirilmesine olanak sağlar. Masa üzerinde,
el ile oluşturulan sucuk formundaki şeritler ne kadar düzgün ve eşit kalınlıkta
yapılırsa üst üste yığma işlemiyle elde edilen kalınlık da o kadar başarılı olur.
Yığma işlemi bittikten sonra istenirse şeritler düzeltilerek biçimlendirilir. Se-
ramik formlar, içi boş bir kabuk hâlinde ve aşağıdan yukarı doğru çalışılarak
biçimlendirilir (Görsel 4.11).

Görsel 4.11: Sucuk yöntemi

Levha (Plaka, Şablon, Para) Yöntemi: Bu teknik, özellikle geometrik formla-
rın oluşturulmasında kullanılır. Yoğrulup havası alınan seramik kili; masa üze-
rinde eşit kalınlıkta, düzgün bir yüzey oluşturacak şekilde açılır. Bu işlem için
istenirse merdane kullanılabilir. Kil belirli bir sertliğe ulaşana kadar bekletilir.
Formu oluşturacak plaka parçaları, bıçak yardımı ile kesilerek elde edilir. İste-
nirse tasarım için hazır şablonlar kullanılabilir. Kenarları çentiklenerek balçık
(sulandırılmış kil) yardımı ile yapıştırılıp istenilen form elde edilir. Çamur lev-
halar oluşturulurken, levhaların hepsi aynı kille oluşturulmalıdır. Her kilin sert-
lik derecesi, nem oranı farklılık gösterir. Farklı kil kullanımı kuruma ve pişirme
esnasında sorun oluşmasına neden olur (Görsel 4.12).
Görsel 4.12: Levha yöntemi

Tornada Şekillendirme Yöntemi: Bu yöntem, çanak çömlek terimini çağrıştı-
ran geleneksel şekillendirme yöntemidir. Günümüzden yaklaşık 6000 yıl önce
Mezopotamya’da kullanılmaya başlanmıştır. İlk tasarımında ayakla çevrilen
torna tezgâhı günümüzde farklı hız ayarlarına sahip elektrikli modelleriyle
torna yöntemi uygulamalarında kolaylık sağlamaktadır. Torna yaparken ça-
murun yıkılma ihtimalini ortadan kaldırmak için yoğurma işlemini çok iyi yap-
mak gerekir. Hazırlanan seramik kili, tornanın tam merkezine sabitlenmelidir.
Şekil verme işleminde; dar alanlarda dıştan içe, geniş alanlarda içten dışa, el
yardımı ile torna döndürülerek biçim oluşturulur. İşlem bittikten sonra form,
kesme teli yardımı ile yapıştığı yerden ayrılarak istenilen sertliğe gelinceye ka-
dar kurumaya bırakılır. Son olarak formun yüzeyi, torna dönerken bir süngerle
düzeltilebilir (Görsel 4.13).
Görsel 4.13: Tornada şekillendirme
yöntemi

160