Page 164 - ÜÇ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 11

SERAMİK

Kalıp Dökme Tekniği: Bu yöntemde döküm kili denen çok ince
yapılı, likit bir kil kullanılmaktadır. Seramik form torna, levha,
elle biçimlendirme gibi diğer yöntemlerle oluşturulur. Formun
biçim ve boyutuna göre tek ya da çok parçalı alçı kalıbı alınır. Alçı
kalıbının çok iyi kuruması gerekmektedir. Alçı kalıplara dökülen
sıvı kil, kalıbın suyu çekmesiyle birlikte kurumaya başlar. Bu ku-
ruma kilin kalıba temas ettiği yerden başlar ve içe doğru devam
eder. Nemini kaybeden çamurun et kalınlığı giderek artar. Çeper,
yaklaşık 6 mm kalınlıkta iken fazla olan sıvı çamur kalıbın içinden
boşaltılır. İçi boş kabuk gibi formlar elde edilmiş olur. Kalıp için-
deki kısım tamamen kurutulur ve kalıptan çıkarılır. Bu yöntem
özellikle aynı formun çok sayıda üretilmesi için tercih edilir. Alçı
kalıplar ne kadar başarılı ve yüksek standarda sahipse üretim sa-
Görsel 4.14: Kalıp dökme tekniği yısı ve kullanım süresi o kadar artmaktadır (Görsel 4.14).
Sanatçı, seramik malzeme ile tasarımını oluştururken formun şekillendirilmesini sağlayacak üç boyutlu biçim-
lendirme yöntemlerini birlikte kullanabilir. Seramik malzeme ile oluşturulan formları diğer malzeme ile oluşturu-
lan üç boyutlu çalışmalardan ayıran en önemli özellik; formun mutlaka içi boş, kabuk şeklinde olması gerektiğidir.
Fırında pişirim aşamasında içi dolu olan formlar patlama ve çatlamaya neden olur. Heykel tasarımları, şekillendir-
me kolaylığından içi dolu olarak da çalışılabilir. Heykelin daha sonra içinin boşaltılması gerekir. Tasarımın boyu-
tuna göre uygun et kalınlığı ayarı yapılmalıdır. Büyük ölçekli çalışmalarda; et kalınlığının içinde kalan hava kabar-
cıkları, fırın ortamında çatlama ve kırılmaya yol açar. Büyük boyutlu seramik formların el ile biçimlendirilmesinde,
çamur içinde fark edilmeyen hava kabarcıklarının çalışma kaybına neden olmaması için belirli aralıklarla delme
yöntemi kullanılır. Bu yöntemde, formun bütün yüzeyine et kalınlığına göre farklı piz ölçüleri (ucu iğne gibi sivri,
demir tel) ile birbirine yakın delikler açılır. Deliklerin yakın olmasının amacı hava kabarcığını yakalamak içindir.
Delme işlemi bittikten sonra dış yüzey elle sıvanır. Böylece formun iç kısmında, kamufle edilebilen delikler aracılığı
ile olası hava kabarcıkları sıcak ortamda kendine çıkış yolları bulur, çatlama-kırılma engellenir. Tercih edilen ve
değerli bulunan yöntem; hava kabarcığı yok edilmiş, çok iyi yoğrulup sıkıştırılmış kil ile delme işlemi yapmadan
formun biçimlendirilmesidir. Bazı seramik çalışmalar, sahip oldukları form ve boyut özelliklerinden dolayı fırına
sığmama problemi oluşturur. Seramik heykel, ayrı parçalar hâlinde çalışılarak pişirimden sonra birleştirilir ya da
bütün olarak biçimlendirilen kil, form deri sertliğine geldikten sonra kesilerek parçalara ayrılır ve pişirim tamam-
lanır (Görsel 4.15). Seramik heykelin form ve boyutunu sadece pişirim yapılacak fırın belirler, onun dışında bir
sınırlayıcı yoktur.

a b
Görsel 4.15: Yelkenli Problemler, John Balistreri (Jon Balister), seramik, 2016, Ohio, Amerika

161