Page 183 - ÜÇ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 11

4. Ünite

Seramikte Pişirme İşlemleri

Seramikte pişirme işlemi şekillendirilmiş ve kurutulmuş formun bir program içinde ısıtılması ve oluşan sera-
miğin yine bir program içinde soğutulması şeklinde tanımlanabilir. Bir pişirme işleminin başlıca aşamaları; fırının
doldurulması, ön ısıtma, sürekli ısıtma, pişirme ısıtması, soğutma ve fırını boşaltmadır. Pişme sırasında seramik-
ler, bazı değişiklikler gösterir. Bunların en önemlileri kristal değişikliği, camsı faz oluşumu ve yer değiştirme reak-
siyonlarıdır. Bu olayların sonucunda seramik çamuru dayanıklılık kazanır.
Bisküvi pişirimi (ilk fırınlama) aşamasına gelen ürün, kullanılan kile bağlı olarak tarh sıcaklığında pişirilir. Çöm-
lekçi killeri 850-1000°C arasında, porselen ve stoneware (stonveyır) ürünler ise 1200-1300°C arasında fırınlanır.
Fırınlama elektrikle, gazla çalışan fırınlar veya odun fırınlarında yapılmaktadır (Görsel 4.58).
Fırın kadar fırının ısısı da önemlidir. Fırınlama belirli bir ısı çizelgesi izlenerek yapılmalıdır. Fırınlanan parça
kalıcı şekilde değişeceğinden fırının sıcaklığı önemlidir. Isının yaklaşık 150-180°C olması parçanın içeriğinde olan
nemi uzaklaştıracaktır. Sıcaklık kilin sırsız çömleğe dönüşeceği ısı olan 850-960°C ye (bisküvi pişirimi) ulaşana ka-
dar yavaşça arttırılmalıdır.
Pişirme sonucu kilin hacmi küçülür, rengi değişir. Fırınlanan ürün artık kırılganlık özelliğini kaybetmiş, daha
dirençli hâle gelmiştir. Fırın ısısının teyit edilmesi ve kontrolü için ısının doğrudan okunuşunu sağlayacak bir tür
termometre olan pirometre kullanılır. Bir diğer ısı kontrol metodu ise 600-1500°C sıcaklıkta eriyen farklı killerden
yapılmış eritme konileridir (Seger konileri).
Fırının kapağı açılırken özen gösterilmelidir. Fırın ısısı yüksekken açılması ısı dengesizliğine neden olacağından
içindeki ürünün ve fırın rafının çatlaması veya kırılmasına neden olacaktır. Bu nedenle fırın soğuyana kadar bekle-
mek tavsiye edilir. Ancak fırın yeteri kadar soğutulmuş olsa bile ürün çıkartılmadan en az 30 dakika beklenmelidir.
İş güvenliği açısından eldiven kullanılmalıdır.

Görsel 4.58: Bisküvi pişirimi

Seramikte temel biçimlendirme yöntemleri uygulanarak şamotlu kilden oluşturulan duvar panosunun 1050°C-
de bisküvi pişirimi yapılmıştır.

180