Page 109 - ÇALGI EĞİTİMİ | NEY 12

ÇALGI İCRASINDA VİBRATONUN ÖNEMİ

Vibratonun öğretilmesi gereken bir teknik olduğu düşüncesine sahip olabilmek için öncelikle vibra-
tonun önemi kavranmalıdır.
Tarihte vibratonun önemini savunan eğitimcilerin yanı sıra vibratoyu çok önemsemeyenler de ol-
muştur. Vibratoyu önemsemeyen bu eğitimciler, vibratonun kendi kendine gelişmesi gereken bir teknik ol-
duğunu ve öğretilmeye çalışılmasının onu yapaylaştıracağını düşünmüşlerdir. Bu yüzden vibratonun eğitimi
üzerine de çalışmamışlardır. Fakat vibratonun önemli olduğunu düşünen pedagoglar vibrato eğitimi yöntem
ve teknikleri üzerine çalışmışlardır. Tarihte vibratoyu önemli olarak nitelendiren bazı keman pedagoglarının
vibrato ile ilgili düşünceleri şöyledir:
Galamian (1903-1981) vibratonun yaşam verme, renk verme özelliği olduğunu ve kemancıların
performansındaki çeşitliliğinde sonsuz bir dizi olasılıklar sunduğunu savunmaktadır.
Auer (1845-1930) vibratonun melodik bir ton için önemli bir teknik olduğunu düşünmektedir. Vib-
ratonun önemini şöyle ifade etmiştir: “Vibratonun amacı, telin üzerindeki parmağın hızlı salınımıyla tonun
geniş etkilerini sağlamaktır.” e za ül KAP AK’ın “Kemanda i rato ve retim Teknikleri” adlı üksek lisans
tezinden alınmıştır.
Auer başka bir ifadesinde de vibratonun önemini şöyle açıklamıştır: “Vibrato, kemancıların ton
güzelliklerindeki egemenliklerinde en önemli zenginliktir.” e za ül KAP AK’ın “Kemanda i rato ve retim
Teknikleri” adlı üksek lisans tezinden alınmıştır.
Eberhardt ise vibratonun önemini “İcrada artistik bitiş, doğru yapılan vibrato olmadan imkânsızdır.”
diyerek belirtmiştir. Bu açıklamalardan, vibratonun öneminin birçok pedagog tarafından kabul edildiği ve
çalışmalarının yönlerini belirlediği görülmektedir. ( e za ül KAP AK’ın “Kemanda i rato ve retim Teknikleri”
adlı üksek lisans tezinden alınmıştır.

NEY İCRASINDA VİBRATO

Tüm çalgılarda olduğu gibi neyde de “vibrato”lar, icrada yorum farkını ortaya koymak adına uygu-
lanan üf eme tekniklerinden biridir. Sesin düz bir üf emede ve düz bir frekansla değil, dalgalı olarak çıkma-
sıdır. Sesin daha zarif bir şekle dönüşerek duyulmasını sağlar. Ney icrasında vibratonun nerede ve nasıl
kullanılacağının bilinmesi, icracının yorum gücünü ortaya koyması ve kendine has yorumunu yansıtması
bakımından önemlidir.

UYARI

• Ney icrasında vibrato tekniği, zamanla gelişecek bir beceridir. Bunun için sabırla çalışmak gereklidir.
• Vibrato tekniğine dudak hareketlerini kontrol ederek ayna karşısında çalışmanız faydalı olacaktır.
• Doğru nefes ve f ziksel kontrol (diyafram ve dudak kaslarının kontrolü) önemlidir.

Ney icrasında vibrato iki farklı yöntemle yapılabilir:
1. Dudak Vibratosu: Dudakların iç kısmındaki kaslar kullanılarak üst ve alt dudak aralığının daraltılıp
genişletilmesiyle ya da dudakların sağa ve sola itme-çekme hareketiyle yapılan vibratodur. Çarpmaların
da katılmasıyla icrada müzikal estetiğin arttırıldığı bir tavırdır. Bu tavır ney icrasında Salim Bey, Aziz
Dede ve öğrencileri tarafından günümüze aktarılmış ve yine günümüzde Niyazi Sayın tavrı olarak kabul
görmüştür.
2. Gizli Vibrato: Adından da anlaşıldığı gibi görülmeyecek şekilde ve diyafram yardımıyla yapılan vibrato-
dur. Eskiden tekke tavrı olarak bilinirdi. Günümüzde Süleyman Erguner’in torunları olan Kudsi Erguner
ve Süleyman Erguner’in temsil ettiği bir tavırdır.
Vibrato geleneksel Türk müziğinde iki şekilde kullanılır:

1. Geniş Vibrato: Uzun süreli seslerde yapılan vibrasyon-
dur. Taksimlerdeki uzun kalışlarda çok kullanılır. Geniş
vibratoda vibrasyon nota süresinin başında yavaş ve ge-
niştir, ses ise güçlüdür. Nota süresinin sonlarına doğru
vibrasyon hızlanıp daralır, ses de aynı oranda zayıf ar
(decrescendo) ve sönümlenir (Şekil: 2.3).

ekil . eniş vi rato

107