Page 177 - TÜRK VE BATI MÜZİĞİ TARİHİ 12

11. ÜNİTE

11.5.2. Cumhuriyet Dönemi Müzik Adamları

Muallim İsmail Hakkı Bey (1865-1927)
İstanbul’un Balat semtinde doğan İsmail Hakkı Bey, Türk müziğinin en
önemli müzisyenlerinden biridir (Görsel 197). Sesinin güzelliği henüz çocuk
yaşlarda okuduğu ezanlar vasıtasıyla herkesin dikkatini çekince yüksek de-
receli bir saray görevlisinin önerisiyle Mızıka-i Hümayuna alınmıştır. Mızıka-i
Hümayunda Batı müziği ve Hamparsum notası öğrenmiştir. Ayrıca o dönemde
Enderun henüz kapatılmadığı için bir yandan da Suyolcu Lâtif Ağa'dan Türk
müziği eğitimi almıştır. Mızıka-i Hümayunda sanatını geliştirerek kısa süre-
de serhanendeliğe terfi etmiş, sonra da sırasıyla "kolağası" ve “müezzinbaşı”
(müezzin-i şehriyarî) görevlerine getirilmiştir. Hayatı boyunca Darülelhanda,
İstanbul Konservatuvarında, Musiki-i Osmanide ve diğer musiki okulları ile
cemiyetlerinde dersler vermiştir. Verdiği derslerden dolayı "muallim" unvanı
almıştır. Müzik icrasının tüm unsurları konusunda titiz davranmış ve özellikle
Görsel 197: İsmail Hakkı Bey
nota sehpası vb. araç gereçlerin teminine büyük önem göstermiştir. Muallim
İsmail Hakkı Bey, otuz kırk kişilik saz ve ses topluluğu ile konser veren ilk müzik adamıdır.
Başlıca Eserleri: Solfej yahut Nota Dersleri, Usûlat, Solfej, Makamat ve İlaveli Nota Dersleri, Mahzen-i Esrar-ı
Musiki yahut Teganniyat-ı Osmanî, Cami'ül Elhan (Güfte Mecmuası), Efgandedir (Acemaşiran Şarkı), Gün Battı
Gece Oldu Yine Sesler Azaldı (Acembuselik Şarkı), Çeşmanını Aç Rengi Seması Görünsün (Acemkürdi Şarkı), Fik-
rimin İnce Gülü (Acemkürdi Şarkı), Acemkürdi Saz Semaisi, Arabanbuselik Peşrev, Bayatiaraban Zeybek, Çargâh
Marş, Çargâh Saz Semaisi, Çargâh Sirto, Lale Devri Opereti.
Lemi Atlı (1869-1945)
Üsküdar'da doğan Lemi Atlı, Türk müziğinin en önemli isimlerinden biri-
dir (Görsel 198). Küçük yaşta annesini ve babasını kaybettikten sonra ablası ile
eniştesinin yanında büyümüştür. İlk müzik derslerini Fatih Askerî Rüştiyesinde
okuduğu yıllarda Musikişinas Hafız Yusuf Efendi'den almıştır. Klasik ekolün son
çağ bestecilerini yakından tanımış, müzik üslubunu şekillendirirken bilhassa
Hacı Arif Bey'den çok etkilenmiştir. Klasik Türk müziği zincirinin son halkala-
rından biri olan Lemi Atlı’nın şarkılarında eski ekolün şekil mükemmeliyeti,
tavrı ve üslubu hissedilmiştir. Fakat zaman zaman eski ekolden farklı nitelikte
eserler de üreten Lemi Atlı, müzikologlar tarafından yeni klasik (neoklasik) Türk
müziği ekolünün son temsilcisi olarak gösterilmiştir. Sanatçının besteleri, mü-
zikal değeri çok yüksek eserlerdir.
Başlıca Eserleri: İstiklâl Marşı Bestesi(Yarışma için bestelenen), Acemkürdi
Görsel 198: Lemi Atlı
Peşrev, İhtirazla Arz-ı Hâl Eyler Gönül (Karcığar Şarkı), Leyl Olur ki Hüzn İçinde
Her Nefes Bir Ah Olur (Hüzzam Şarkı), Uslandı Gönül Vaade Bugün Kanmıyor Artık (Kürdili Hicazkâr Şarkı), Bu Zev-
küsefa Sahn-ı Çemanzare de Kalmaz (Rast Şarkı), Yok mu Cana Âşıka Hiç Şefkatin (Rast Şarkı), Mahur Saz Semaisi.
Dr. Suphi Ezgi (1869-1962)
Tıp doktoru da olan Suphi Ezgi, Türk müziği ses sisteminin bilimsel te-
mellere oturtulmasına katkı sağlamış önemli bir müzikologdur (Görsel 199).
Mevlevihane şeyhi Hüseyin Fahreddin Dede'den ney ve nazariyat dersleri
almış, Rauf Yekta Bey'den “işaretli Hamparsum notası” öğrenmiş ve bu nota-
nın “dilsiz Hamparsum notası” denen işaretsiz şeklini de çözmüştür. Emekliye
ayrıldıktan sonra tamamen müzikle ilgilenmiş, başarılı çalışmalarından dolayı
Belediye Konservatuvarı Türk Musikisi Tetkik ve Tasnif Heyeti üyeliğine getiril-
miştir. 1933 ila 1953 yılları arasında beş cilt olarak yayımladığı “Nazari ve Ameli
Türk Musikisi” adlı çalışmasında Türk müziği makamlarını ve usullerini tanım-
layıp sınıflandırmıştır. Sanatçının Hüseyin Saadettin Arel ile birlikte geliştirdiği
“Arel-Ezgi-Uzdilek Ses Sistemi” ise Türk müziği öğretiminde ve yorumunda yay-
gın bir kabul görmüştür.
Görsel 199: Dr. Suphi Ezgi
Başlıca Eserleri: Nazari ve Ameli Türk Musikisi (Beş Cilt), Tambur Metodu,
Türk Musikisi Klasiklerinden Temcit, Naat, Salât, Durak ve İlahiler, Tamburi Mustafa Çavuş'un 36 Eseri, Bir Görüşte
Çeşmi Mestinle Esir Ettin Beni (Acem Şarkı), Bayati Saz Semaisi, Gerdaniye Peşrev, Gerdaniye Saz Semaisi, Baktıkça
Hüsnü Anına Hayran Olur Âşıkların (Hicaz Beste), Hicaz Hava, Hicazaşiran Hava, Hicazkâr Saz Semaisi, Vatan Marşı
(Pençgâh), Asker Şarkısı (Rast), Rast-Darülfunun Marşı, Yegâh-Türk Marşı.

176 TÜRK MÜZİĞİNDE DÖNEMLER