Page 178 - TÜRK VE BATI MÜZİĞİ TARİHİ 12

11. ÜNİTE

Hüseyin Saadettin Arel (1880-1955)
İstanbul’un Vefa semtinde doğan Hüseyin Saadettin Arel, önemli Türk mü-
zikologlarından biridir (Görsel 200). Müzik çalışmalarına on yaşındayken Udî
Şekerci Cemil Bey'den ut ve nazariyat dersleri alarak başlamıştır. Aldığı bu eği-
timden sonra eski edvâr kitaplarını okuyarak bilgisini derinleştirmiştir. Ney,
keman, kemençe, tambur, viyola, viyolonsel ve piyano çalmayı öğrenmesinin
yanı sıra nazari çalışmalar da yapmıştır. Kompozisyon ve çalgılama konularıyla
ilgilenen Arel; Edgar Manas'tan armoni, kontrpuan ve füg eğitimi almıştır. Batı
müziği terminolojisinin Türk müziğinin ihtiyaçlarını karşılamadığını görerek
Türk müziği ses yapısına ve icra özelliğine uygun bir müzik terminolojisi orta-
ya koymuştur. Ayrıca arkadaşlarıyla yürüttüğü çalışmalar sonucunda donanım
işaretlerini bularak önemli bir sorunu çözüme kavuşturmuştur.

Görsel 200: Hüseyin Saadettin Arel Hüseyin Saadettin Arel, birçok yabancı dil bilmesi sayesinde farklı kaynak-
lara ulaşabilmiş ve müzik konusunda bilgilerini güçlendirmiştir. Hayatı boyun-
ca Türk ve dünya müziği açısından büyük değer taşıyan yazma eserleri, fotokopileri ve filmleri -maddi ve manevî
fedakârlıklarla- toplayıp bir koleksiyon oluşturmuştur. Çok değerli eserlerin bulunduğu bu koleksiyonla iki tane
kütüphane kurmuştur. Bu kütüphanelerdeki eserlerin tamamına yakın bir bölümü İstanbul Üniversitesi Türkiyat
Araştırmaları Enstitüsüne hibe edilmiştir.
Hüseyin Saadettin Arel’in engin müzik bilgisi ve genel kültürü, kısa zamanda tanınmasına yardımcı olmuştur.
Arel’in düzenlediği “akademik musiki toplantıları” Türk müziği sanatçıları tarafından büyük ilgi görmüştür. Bu top-
lantılar, birçok müzisyenin yetişmesine vesile olmuştur. 1943 yılında İstanbul Konservatuvarının başına getirilen
Arel, daha sonra İleri Türk Musikisi Konservatuvarını kurmuş ve bu okulun yayın organı olan Musiki mecmuasını
çıkarmaya başlamıştır. "Şehbal" ve “Türklük", Arel’in çıkardığı diğer dergilerdir.
Başlıca Eserleri: Ey Derde Derman İsteyen (Acemkürdi Durak), Karabatak (Bayati Peşrev), Biz Ol Uşşakı Serba-
zız (Bestenigâr Durak), Buselik Aşiran Peşrev, Benim Aklımı Çelen Bir Çift Yeşil Göz Oldu (Buselik Şarkı), Çok Güzel-
sin Hüsnü Anın Mahısın (Çargâh), Mirati Dilinden (Dilkeşhaveran Durak), Dert Hakka Talip (Eviç Durak), Bir Şeker
Hand ile (Ferahfeza Gazel), Sevh ile Olduysa Günah (Nişaburek Durak), Fethin Sabahında Marş (Nişaburek), Bayrak
Marşı (Rast), Bir Çöl Gibi Issız (Tahir Şarkı), Tahir Saz Semaisi.
Salih Murat Uzdilek (1891-1967)
İstanbul’da dünyaya gelen Ord. Prof. Salih Murat Uzdilek, matematik ve fi-
zik bilginidir (Görsel 201). İstanbul’daki eğitim hayatını tamamladıktan sonra
Londra Üniversitesinde elektrik mühendisliği eğitimi almıştır. İstanbul’a dön-
mesinin ardından ise Deniz Harp Okulunda matematik ve fizik dersleri vermiş-
tir. 1918 yılından itibaren görev yapmaya başladığı Mühendishanedeki çalış-
maları ile önce “profesör” sonra da “ordinaryüs” unvanı almıştır.
Uzdilek, Hüseyin Saadettin Arel ile tanıştıktan sonra ses fiziğine ilgi duy-
maya başlamış ve Türk müziği ses sistemini ses fiziği açısından incelemiştir.
Yaptığı bilimsel çalışmalar sonucunda Türk müziği ses sisteminin Batı müziği
ses sistemine oranla tabiattaki seslere daha uygun olduğunu ispatlamıştır. Bu
çalışmasını, 1944 yılında “İlim ve Musiki ve Türk Musikisi Üzerinde Etütler” isimli
kitabında yayımlamıştır.
Görsel 201: Salih Murat Uzdilek
Başlıca Eserleri: Tarihi Riyaziyat, Değişen Dünyanın Sırları, İlim ve Musiki
ve Türk Musikisi Üzerinde Etütler.
Ekrem Karadeniz (1904-1981)
Rize'de doğan Ekrem Karadeniz, 1933 yılında İstanbul Hukuk Fakültesin-
den mezun olmuştur (Görsel 202). Hukuk alanında çalışmayan Karadeniz, 12
yaşından itibaren ilgilendiği müzik alanına yönelmiş ve hayatı boyunca müzik-
le uğraşmıştır. “Türk Musikisinin Nazariye ve Esasları” isimli kitabını 30 yılda ta-
mamlamıştır. Ekrem Karadeniz'in bu kitabı dışında çeşitli gazete ve dergilerde
yayımlanmış müzik üzerine makaleleri ile inceleme yazıları da vardır.
Başlıca Eserleri: Türk Musikisinin Nazariye ve Esasları, İlim ve Musiki, Türk
Musikisinde Dizi, Musiki Perdelerimiz, İki Çeşit Musiki, Türk Musikisi Nazariyatı,
Türk Musikisinin Bugünkü Hâle Düşmesine Amil Olan Sebepler, İstanbul Kon-
servatuvarında Türk Musikisi ve Nazariyeleri, Öksüz Türk Musikisi.
Görsel 202: Ekrem Karadeniz

TÜRK MÜZİĞİNDE DÖNEMLER 177