Page 172 - TÜRK VE BATI MÜZİĞİ TARİHİ 12

11. ÜNİTE

11.4.3. Cumhuriyet Öncesi Dönem’in Önemli Müzik Adamları
Giuseppe Donizetti (1788-1856)
Kuzey İtalya’nın Bergamo şehrinde dünyaya gelen Giuseppe Donizetti, Ro-
mantik Dönem’in ünlü opera bestecisi Gaetano Donizetti’nin ağabeyidir (Görsel
187). İlk müzik derslerini Giacomo Corini’den (Ciyakomo Korini) alan Donizetti,
daha sonra ağabeyinin de hocası olan Johann Simon Mayr (Yohan Simon Mair)
ile çalışmıştır. 1806 yılında Napoleon’un (Napolyon) ve Fransız İmparatorlu-
ğu’nun emrine girmiş, 1813’ten itibaren Cenevre Elbe Adası Taburu Bandosun-
da görev yapmıştır. 1815’te müzik direktörlüğü yapmak için Sardunya ordusu-
na katılmış ve 1828 yılında II. Mahmud’un talebiyle İstanbul’a gelene kadar bu
orduda bando yöneticiliği yapmıştır. Geri kalan yaşamını İstanbul’da sürdüren
Donizetti, Mızıka-i Hümayundaki başarılarından dolayı Osmanlı Devleti tarafın-
dan liva (tuğgeneral) rütbesine layık görülmüştür.
Görsel 187: Giuseppe Donizetti Başlıca Eserleri: Mahmudiye Marşı, Mecidiye Marşı, Polonez.
Zekai Dede Efendi (1824-1899)
İstanbul’un Eyüp semtinde doğan Zekai Dede; 44 yaşında Mevlevi olmuş,
ayinhan ve kudümzenbaşı olarak görev yapmış, çilesini doldurduğunda “dede”
unvanı almıştır (Görsel 188). Hayatının son zamanlarına kadar Darüşşafaka Lise-
sinde müzik öğretmeni olarak görev yapmıştır. Hicazkâr ve ferahnak makamları-
na yeni bir anlayış getiren Zekai Dede, hicazaşiran ve bayatibuselik makamlarını
Türk müziğine kazandırmıştır. Mevlevi ayini, ilahi, durak, kâr, beste ve şarkı gibi
biçimlerde 500’den fazla eser üreten bestecinin 260 kadar eseri günümüze ulaş-
mıştır.
Başlıca Eserleri: Tesbih İlahi (Saba Makamı), Mevlevi Ayini (Isfahan Maka-
mı), Bin Cefa Görsem Ey Sanem Senden (Acemaşiran Makamında Beste), Bülbül
Gibi Pûr Oldu Cihan Nağmelerimden (Hicazkâr Yürük Semai), Söyletme Beni Ca-
nım Efendim (Ferahnak Beste), Aldanma Dünya Malına (Acem İlahi), Şöyle Sakla
Görsel 188: Zekai Dede Efendi
Sırrı Aşkın Tende Canın Duymasın (Hicazkâr İlahi), Yine Bağlandı Dil Bir Nev Ni-
hale (Neva Şarkı), Ben Neler Çekmekteyim (Mahur Şarkı).
Sultan Abdülaziz (1830-1876)
Türk sanat müziği konusunda iyi bir eğitim alan ve bu alanda eserler beste-
leyen Sultan Abdülaziz, Batı müziği eserleri de yazmıştır (Görsel 189). Ney üfle-
meyi Neyzen Yusuf Paşa’dan öğrenmiş ve neyin yanı sıra lavta da çalmıştır. Sul-
tan Abdülaziz’in “Hicaz Sirto” adlı eseri günümüzde de sıklıkla icra edilmektedir.
Başlıca Eserleri: Bî Huzurum Nâle-i Mürg-i Dil-i Divaneden (Muhayyer Şar-
kı), Ey Nev Bahar-ı Hüsn-ü An (Şevkefza Şarkı), Ettiğinden Utanmaz mısın (Evca-
ra Şarkı), Hicazkâr Sirto, Hicaz Sirto, Hicaz Mandıra.
Hacı Arif Bey (1831-1885)
İstanbul’un Eyüp Sultan semtinde dünyaya gelen Hacı Arif Bey, küçük yaş-
lardan itibaren Zekai Dede ve Eyüplü Mehmet Bey’den müzik dersleri almıştır
Görsel 189: Sultan Abdülaziz (Görsel 190). Yeteneği Sultan Abdülmecit tarafından fark edildikten sonra Mı-
zıka-i Hümayuna alınmıştır. Burada Haşim Bey’in öğrencisi olmuş ve Sultan Ab-
dülaziz Dönemi’nde “serhanendelik” (hanendebaşı) görevine getirilmiştir. Nota
eğitimi almayan ve herhangi bir çalgı çalmayan Hacı Arif Bey, olağanüstü sesi
ve icra yeteneği ile tanınmıştır. Şarkı biçiminin ustası kabul edilmiş ve bu biçim-
de 1000’e yakın eser bestelemiştir. Ancak bu eserlerden 336 tanesi günümüze
ulaşabilmiştir.
Başlıca Eserleri: Nigâh-ı Mestine Canlar Dayanmaz (Saba Şarkı), Esti Nesimi
Nev Bahar (Rast Şarkı), Gurub Etti Güneş Dünya Karardı (Kürdilihicazkâr Şarkı),
Ben Buy-i Vefa Bekler İken Suy-i Çemenden (Nihavent Şarkı), Vücud İkliminin
Sultanı Sensin (Nihavent Şarkı), Varken Gönülde Bin Türlü Yare (Karcığar Şarkı),
Bahar Geldi Yeşillendi Çemenler (Neveser Şarkı), Ey Vatanperver Yine Gel Gayre-
te (Rast Şarkı), Olmaz İlaç Sine-i Sad Pareme (Segâh Şarkı).
Görsel 190: Hacı Arif Bey

TÜRK MÜZİĞİNDE DÖNEMLER 171