Page 188 - TÜRK VE BATI MÜZİĞİ TARİHİ 12

12. ÜNİTE

Köy yerlerinde işlerin az olduğu uzun kış gecelerinde ka-
palı mekânlarda icra edilen geleneksel sohbet meclisleri, sözlü
bir aktarım aracı olarak da kullanılmıştır. Halk müziği, tiyatro-
su, edebiyatı, mutfağı gibi konularda ulusal kültür değerlerini
yaşatma ve yeni kuşaklara aktarma görevini yerine getirmiştir.
Meclislerde halk dansları, köy seyirlik oyunları, oda içi oyunlar
ve dramatik olmayan oyunlar sergilenmiştir (Görsel 207). Te-
kerleme, mâni ve bilmece gibi anonim halk edebiyatı ürünleri
belli bir sıra içinde icra edilmiştir.
Geleneksel sohbet meclislerinin içerisindeki bir diğer ya-
pısal unsur, yiyecek ve içeceklerdir. Meclislerin yemek listeleri;
meclis sahibinin sosyal statüsüne, daha önceden belirlenen Görsel 207: Yâren sohbetlerinde halk dansları,
kurallara ve bölgenin kültürel koşullarına göre çeşitlik arz et- Kastamonu
miştir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin -özellikle Şanlıurfa’nın- sıra gecelerinde çiğ köfte, künefe vb. yöresel tat-
lılar ile acı kahve olarak bilinen "mırra" ikram edilmiştir. Çankırı yöresinin meclislerinde ise çorba, güveç, pilav ve
baklavadan oluşan "takım yemeği” sunulmuştur.
Ataerkil bir yapıya sahip sohbet meclisleri, kadınlar tarafından da desteklenmiştir. Bu meclislerin sağladığı top-
lumsal faydalardan dolayı kadınlar, erkeklerin sohbet meclislerine katılmasını teşvik etmişlerdir.
Geleneksel sohbet meclislerinin en belirgin ortak özellikleri şunlardır:
• Belirli zamanlarda, belli şekil ve kurallarla tekrarlanması
• Önceden yapılan hazırlıklar sonrasında özel bir mekânda icra edilmesi
• Gönüllülük ilkesine dayanması
• Birlik beraberlik duygusuyla gerçekleştirilmesi
• Özel tören giysileri kullanılması
• Mistik bir hava taşıması
• Simge ve göstergelerle yüklü olması
• Müzik ve danslarla bezenmiş olması
• Çok eski inanç sistemlerinden izler taşıması (Şamanizm vb.)

1. ETKİNLİK
Aşağıda verilen anahtar kelimeler yardımıyla Şanlıurfa sıra gecelerine ve Çankırı yâren kültürü etkinliklerine
ait video kayıtları bulunuz. Bulduğunuz video kayıtlarını izleyiniz ve izlenimlerinizi arkadaşlarınıza paylaşınız..
Araştırılacak Kültür Etkinlikleri Anahtar Kelime

Şanlıurfa Sıra Gecesi TRT, sıra gecesi
Çankırı Yârenlik Kültürü TRT, yârenler kültürü

12.1.2. Geleneksel Sohbet Meclislerinin Müzik Eğitimine Katkıları
Geleneksel sohbet meclislerini oluşturan en önem-
li unsurlardan biri de müziktir. Bu sohbet meclislerinde
müzik; karşılama, eğlence, uğurlama vb. törenlerin içinde
yer almıştır. Müzik çeşitliliği bölgeden bölgeye değişmiş
ve genellikle yöresel ezgiler tercih edilmiştir. Meclislerde
kullanılan ana çalgılar, saz ve teftir. Fakat kimi bölgelerde
zilli maşa, darbuka, kaval, zil, cümbüş, keman, kemane, ut,
kanun ve gırnata vb. çalgılar da kullanılmıştır. Geleneksel
sohbetlerin müzik icraları da bölgeden bölgeye farklılık
göstermiştir. Bazı bölgelerde müzik, katılımcılar tara-
fından icra edilirken (Güneydoğu) bazı bölgelerde (Batı
Karadeniz) sazende adı verilen profesyonel müzisyenler
tarafından yorumlanmıştır. Özellikle müzik yönü ile öne
çıkan “Şanlıurfa sıra gecesi" ve “Elazığ kürsü başı sohbet- Görsel 208: Şanlıurfa sıra gecesi
leri", geleneksel müzik icracılarının usta-çırak ilişkisi içinde eğitim verdiği bir konservatuvar niteliği göstermiştir
(Görsel 208).

TÜRK MÜZİĞİ EĞİTİM KURUMLARI 187