Page 47 - TÜRK VE BATI MÜZİĞİ TARİHİ 12

3. ÜNİTE

3.3.2. Rönesans Dönemi’nde Farklı Enstrümantal Müzik Türleri

Rönesans’la birlikte çalgı müziği değişmeye başlamış, yeni biçimler ortaya çıkmıştır. Rondo, virelai (viröle) gibi
tema ve çeşitleme yöntemleri ile fantasia (fantaziya), ricercare (riçırkare), canzone (kanzone), toccato ve prelüd
gibi biçimler bu dönemde yaygınlaşmıştır. Rönesans Dönemi’nde görülen başlıca müzik biçimleri şunlardır:
Fantasia: Konularını genellikle halk şarkılarından alan, lavta ve klavyeli çalgılar için yazılan çalgı müziği biçi-
midir.
Toccato: Org ve klavsen için doğaçlama yazılan çalgı müziği biçimidir.
Prelüd: Org ve klavsen için doğaçlama yazılan çalgı müziği biçimidir.
Ricercare: Org ve lavta için yazılan bir çalgı müziği biçimidir. Ricercareler, motif tekrarları ön planda olan ve
yavaş tempoda çalınan eserlerdir. 16. yüzyılda taklide dayalı bir biçim olarak ortaya çıkmıştır. Birbirinden oldukça
bağımsız bölümlerden oluşturulmasına karşın eserin tamamında aynı tonalite kullanılmış ve böylece parçada rit-
mik bütünlük sağlanmıştır.
Canzone: Dinî olmayan temaları konu edinen çalgı müziği biçimidir. Ricercarenin din dışı müzikte kullanılan
versiyonudur.
Bu dönemde madrigal ve chanson gibi vokal biçimler için bestelenen müzik eserlerinin çalgılara uyarlandığı
ve sırf çalgı müziği hâline dönüştüğü de görülmüştür. Dans müzikleri, solo çalgılar veya çalgı toplulukları için
bestelenmeye başlanmıştır. Bu müzikler; pavan, galliard (galiyard) ve passamezzo (passamedzo) gibi danslarla
aynı adı taşımıştır.
Müzikte melodik, armonik ya da ritmik çeşitler yaratmaya dayanan form olan varyasyon (çeşitleme), 16 ve
17. yüzyıllarda en parlak çağına ulaşmıştır. Bu çeşitleme tekniğiyle birlikte ana tema, değişen süslemelerle dona-
tılmıştır.

4. ETKİNLİK

• Aşağıdaki eserleri, tabloda belirtilen anahtar kelimeleri kullanarak bulunuz.
• Bulduğunuz eserleri dinleyiniz.
• Farklı enstrümantal türlerdeki eserleri benzerlik ve farklılıkları açısından karşılaştırınız.
• Eserlerin çalgı dağılımlarını inceleyiniz.
• Rönesans Dönemi’ne özgü olduğunu düşündüğünüz tür ve çalgılama özelliklerini arkadaşlarınızla
paylaşınız.

Bestecinin Adı Eserin Adı Anahtar Kelime

Pietro Vinci Org için Ricercare IV, V, VI Vinci, ricercare
Crumhorn Consort (Krumhorn
Tielman Susato Susato, allemande
Konsort) Allemande

William Byrd Fantasia, BK 13 Fantasia, bk13

Tielman Susato The Hobocken Danse Susato, hobocken

William Byrd Pavane ve Gigue (Jig) Byrd, pavane, gigue

Johannes Ockeghem Malheur Me Bat (Malür Mü Bat) Ockeghem, malheur

UYARI
Yüksek sesle müzik dinlemek, bir süre sonra işitme kaybına neden olabilmektedir. Bu sebeple eserleri
yüksek sesle dinlememeye özen gösteriniz.

46 RÖNESANS VE MÜZİK