Page 138 - TÜRK İSLAM MUSİKİSİ 12

şeyhi Arzi Mehmed Dede'nin hizmetinde bulunmuştur. Daha sonra
Edirne Mevlevihanesi şeyhi Neşati Ahmed Dede'ye bağlanmış, on-
lardan edebiyat ve musiki konularında faydalanmıştır.
Yahya Çelebi, yaşadığı dönemde şair ve bestekârlıktan başka
hanendeliği ile de ün kazanmıştır. En çok murabba besteler yazan
Nazim, ağır ve yürük semailer de meydana getirmiştir. Şiire genç
yaşlarda başlayan Nazim ilk divanını 1668 yılında yazmıştır. “Divan-ı
Belagat Unvan-ı Nazim” adlı eseri kendi derlemesi olduğu anlaşı-
lan bazı tarih manzumeleri içermektedir. Eserlerinin ikisi bütünüyle
naatlardan oluşurken diğerlerinde pek çok naatın yanı sıra kaside,
gazel, mesnevi, kıta, murabba, muhammes, müseddes, müsemmen,
müstezat, terkibibent ve müfret gibi çeşitli nazım şekilleri yer almak-
tadır. Hz. Peygamber'e yönelik derin duygularla yazdığı naatlarının
yanı sıra Nazim'in önemli eserlerinden biri de türünün önde gelen
örneklerinden biri olan Ramazaniyye'dir (ramazan kasidesi).
Nazim’in şiirleri pek çok bestekâr tarafından bestelenmiştir. Bu
bestekârlar arasında özellikle Itri, Küçük İmam Mehmed Efendi, Ta-
b’î Mustafa Efendi, Ebubekir Ağa, Dellâlzade İsmail Efendi, Sultan
III. Selim, Hacı Faik Bey, Kazasker Mustafa İzzet Efendi ve Zekâi
Dede öne çıkmaktadır. Yahya Çelebi 1727 yılında vefat etmiştir.

4.4.6 Nayi Osman Dede
1652 yılında İstanbul’un Vefa semtinde doğmuştur (Görsel 4.24).
Çocukluğundan itibaren tasavvuf, edebiyat ve musikiye ilgi duyan
Osman Dede genç yaşlarında Galata Mevlevihanesi şeyhi Mesnevi-
han Gavsi Ahmed Dede’nin tarikatına hizmete girmiştir. Nefeszade
Seyyid İsmail Efendi’den hüsnühat dersleri almış, talik yazısını ve
Farsçayı Gavsi Ahmed Dede’den öğrenmiştir. Edebiyat ve musiki
bilgilerinin yanı sıra ilk ney derslerini de Ahmet Dede’den almıştır.
1680 yılında dergâha neyzenbaşı olmuştur. Bu dönemde bestekârlık
ve kuram konularında ileri seviyeye ulaşmıştır. Galata Mevleviha-
nesi’ne girerek Mevlevi olmuş ve ney çalışını üç yıllık çile süresinde
geliştirmiştir. Osman Dede neydeki üstün yeteneği sebebiyle "Kut-
bünnayi" adıyla ün kazanmıştır. Nayi Osman Dede sadece ney ça-
larak musikiye katkı sağlayan bir neyzen değil aynı zamanda eski
edvar (alaturka müzik) kitaplarını inceleyip kuramlarla uğraşan bir
sanatkârdır.
Görsel 4.24 Nayi Osman Dede meşhur miraciyesinin yanı sıra rast, uşşak,
Nayi Osman Dede çargâh ve hicaz makamlarından 4 Mevlevi ayini, segâh, dügâh, saba
(Temsili) bestelemiş; Hüseyni ve ırak makamlarından 4 tevşih bestelemiştir.
Dügâh ve hüseyni makamlarından 2 ilahi, 1 hüseyni nakış yürük
semai, 28 peşrev, 25 saz semaisi bestelemiştir.
Osman Dede kendi bulduğu nota sistemiyle 65 peşrevle birkaç
semainin notalarını içeren yüz yapraklık “Nota-i Türki” isimli eseri
yazmıştır. Kitab-ı Edvar diye de anılan defterin ilk yaprağında “Der-
viş Osman el-Mevlevi” şeklinde imzası yer almaktadır. “Rabt-ıTa-
birat-ı Musiki” isminde 276 beyitten oluşan Farsça bir eser kaleme

136