Page 83 - TÜRK İSLAM MUSİKİSİ 12

3.2.3. Tesbih
Tesbih Allah'ı yüceltmek ve anmak için yapılan bir
ibadet türüdür. Aynı zamanda Türk İslam musikisi formla-
rından biridir. Tesbih her namazın sonunda otuz üçer defa
okunan sübhanallah (Allah'ı tenzih etmek), elhamdülillah
(Allah’a hamd etmek) ve Allahüekber (Allah en büyüktür.)
sözlerini içerir. İslam’da tesbihin kökeni sahabe dönemine
kadar uzanır. Tesbihin ortaya çıkmasında hadis kaynakla-
rında yer alan zikir rakamlarının etkili olduğu söylenebilir.
Tesbihin boncuklar şeklini almasının ne zaman başladığı ke-
sin olarak bilinmemekle beraber ilk zamanlarda rakamlara
bağlı kalmak için genellikle parmaklar kullanılmaktaydı.
Ancak zikirlerin eksik veya fazla yapılmasının sünnete uy- Görsel 3.5
gun olmadığını düşünen bazı inananlar sayıyı belirlemek Tesbih örneği
için çakıl taşları, hurma çekirdekleri veya ip üzerine atılan
düğümler kullanmıştır (Görsel 3.5).

Tesbih ibadetinden ilham alan Türk musikisi bestekârları tesbih
şeklinde tekrarlanan kelimeleri veya cümleleri ilahi formda bestele-
mişlerdir. Türk İslam musikisinde tesbih formu, kelimelerin
veya cümlelerin ilahi formda zikredilerek bestelenmesiyle
oluşturulan eserler olarak tanımlanır. Bu eserler özellikle
Ramazan ayında ve diğer kutsal sayılan gecelerde (kandil-
ler) icra edilir. Bu zamanlarda genellikle namazdan sonra
müezzin tarafından bazen de cemaatin katılımıyla icra edi-
lirler (Görsel 3.6).

Görsel 3.6
Namaz sonrasında tesbih
ibadetinin yapılması

BİLGİ KUTUCUĞU

Cumhur müezzinliği, büyük camilerde bulunan geniş müezzin kadroları tarafından namaz
öncesi ve sonrasında icra edilen ezgisel ibadetlere verilen bir isimdir. Bir camideki müezzinler ara-
sında en yetenekli ve kıdemli olan başmüezzin olarak atanır ve diğer müezzinler ona tabi olur. Bü-
yük camilerde namaz sırasında imamın rükû ve secde için okuduğu tekbirler, hoparlör olmadığında
uzakta bulunan cemaatin duyamayacağı ve görme engellilerin katılamayacağı düşünüldüğünden
müezzinler tarafından tekrarlanır. Bu duruma “tekbir alma” denir. Cumhur müezzinliği sadece
tekbirlerle sınırlı değildir. Namazda veya namaz sonrasında okunan dua, tesbih, Ayetel Kürsi,
Salatümmiyye veya Ramazan ilahileri bu müezzin kadrosu tarafından koro şeklinde icra edilir.
Bu nedenle, cami içinde gerçekleşen dinî müziğin bu bölümüne "cumhur müezzinliği" adı verilir.

81