Page 97 - TÜRK İSLAM MUSİKİSİ 12

BİLGİ KUTUCUĞU

Tekkeler, farklı tarikatlara mensup insanların dinî ve manevi uygulamaları gerçekleştirdiği
merkezlerdir. Buralarda Allah’ın adı zikredilir ve bu esnada musiki icra edilir. Zikir, Allah’ın adını
art arda söyleyerek yapılan ibadet ve törendir. Her tarikatın kendine özgü zikir biçimi bulunur ve
belirli gün ve gecelerde düzenlenen zikirler genellikle "ayin" olarak anılır. Ayin ismi zamanla Mev-
levilerin yaptığı zikir ve zikir esnasında icra ettikleri musiki adı olarak kullanılmıştır. Tekkelerde
düzenlenen ayinlerin temel amacı zikirdir. Kuran-ı Kerim'de defalarca tekrarlanan "Allah'ı anın"
tavsiyesini uygulayan tasavvuf toplulukları, zikir meclislerinde toplanır ve bu meclislerde bazen
topluca, bazen bireysel olarak musiki eserleri okunur.

Bu tür musiki tasavvufun bir parçası olarak kullanılır ve manevi
yükselişi teşvik eder.
Tekkeler, şiir ve musiki başta olmak üzere güzel sanatlar ala-
nında önde gelen kurumlar olmuştur.Tekkelerde
edebiyat ve sanata büyük bir önem verildiği için
şiir ve musikinin büyük ustaları bu kurumlarda
yetişmiştir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde
İstanbul, İslam dünyasının önemli bir kültür ve
sanat merkezi hâline gelmiş; özellikle musiki,
tasavvufi ayinlerde kullanılan çalgılar ve yapı-
lan icralar ile büyük gelişme göstermiştir. Tekke
musikisi, Türk musiki formlarını çeşitli yönlerden
etkilemiştir.İstanbul tekkelerinde yetişen veya bu
tekkelerden etkilenen bestekâr ve icracılar saye-
sinde bu etkileşim giderek zenginleşmiştir.Günü-
müzde tekke musikisi sadece tasavvuf kurumla-
rının sınırlarını aşmakla kalmamış, toplumun bir
parçası hâline gelmiştir. Bu musiki günümüzde
mekân sınırlaması olmaksızın çeşitli etkinlik- Görsel 4.3
ler ve topluluklar aracılığıyla icra edilmektedir. Usta-çırak ilişkisi içinde meşk dersi

OKUMA METNİ

Meşk Sistemi
Hüsnühat, tezhip ve musiki gibi sanatların geleneksel usullerle öğretildiği eğitim sistemine
"Meşk Sistemi" denir. "Meşk" Arapça kökenli bir kelime olup klasik Türk İslam sanatlarında bir ho-
canın alışması ve öğrenmesi için öğrencisine yaptırdığı çalışma, el alıştırması anlamındadır. Meşk
öğretmek ve öğrenmek için yapılan dersleri, alıştırmaları ve birlikte çalışmayı içerir. Öğrenci meşk
yoluyla sanatı öğrenmenin yanı sıra hocasının usulünü, tarzını da kazanır. Bu nedenle bu yöntem
usta çırak ilişkisinin önemli bir yansımasıdır (Görsel 4.3).
Türk müziği repertuarının tarih boyunca kesintisiz bir şekilde günümüze ulaşmasında en etkili
yöntemlerden biri şüphesiz meşk sistemidir. Meşk yönteminde hoca öğrencisine öncelikle eserin
usulünü ve güftesini öğretir, daha sonra usul vurularak eseri ezberletir.

95