Page 75 - TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ 12

2. ÜNİTE

2.4.3. Türk Müziğinin Klasik Batı Müziğine Etkileri
Tarih boyunca doğal afet, göç, savaş, ticaret ve diplomatik ilişkiler gibi çeşitli nedenler farklı kültürlerin etkile-
şimine zemin hazırlamıştır. Batı müzik kültürünün Türk müzik kültüründen etkilenmesini sağlayan en önemli fak-
tör yapılan savaşlardır. Türklerin, askeri cesaretlendirmek, düşmanın moralini bozmak ve böylece yapılan savaş-
larda üstünlük sağlamak amacıyla oluşturduğu Türk askerî müziği olan mehter, ordunun en büyük güçlerinden
biri olmuştur. Dolayısıyla Osmanlı müziğinin Batı müziği ile etkileşimi ilk olarak Türk askerî müziğinin en önemli
unsuru olan mehter takımı sayesinde olmuştur.

BİLGİ NOTU

• Avrupa ülkelerine ve bunların dillerine girmiş olan surma (zurma), töröksip [(tölöksip) Türk sipsisi],
Türkischen trümlein [(Türkişen trümleyn) Türk dümbeleği], denbal, tinbal (düblek, deblek, dümbek),
gelişmiş bir kaba zurna olan obua, janitscharen trommel [(Jeniçerıl tromıl) yeniçeri davulu] vb. söz-
cükler bu etkileşimin izlerini taşır. Törenlerde mehterbaşının elinde tuttuğu üstü tepelikli, çıngıraklı ve
boncuklu sopaya “felik” denir. Ritmi belirlemeye yarayan felik, bugünkü bandolarda kullanılan sopanın
(baton) esin kaynağıdır.

Batı dünyasının Türk müziğine olan ilgisi,
Osmanlı İmparatorluğu’nun özellikle askerî
anlamda zirve yaptığı dönem olan 16. yüz-
yılda Avrupa’daki diplomatik, siyasi ve askerî
ilişkileri doğrultusunda artmıştır.
17. yüzyılda Osmanlı’nın Avrupa’nın or-
talarına kadar ilerlemesi, mehter müziğinin
içinde barınan birçok unsurunun da Avrupa
müziğine girmesine yol açmıştır.
Mehter müziği etkisi özellikle Avusturya
üzerinden yayılmıştır. Bunun en temel iki ne-
deni Osmanlı-Avusturya savaşları ve Osman-
lıların Avusturya ile kurdukları diplomatik te-
maslardır (Görsel 2.42).
Avusturya’ya elçilik göreviyle gönderilen
Osmanlı paşaları, burada mehter takımıyla
gösteriler yaptırmışlardır. Osmanlıdan Batı’ya
giden ve Batı’dan Osmanlı Devleti’ne gönde-
rilen elçiler, mehter müziğinin tanınmasında
önemli görevler üstlenmişlerdir. Mehter mü-
ziği geleneğinin yoğun etkisi, Batı’da yeni bir
müzik kültürünün ve teriminin doğmasını
sağlamıştır. Bu terim, dünyanın en çok kulla-
nılan müzik sözlüğü olan Harward ve Oxford
müzik sözlüklerinde“ Jannnisssary music”
[(Caniseriy miyuzik) Yeniçeri müziği] olarak
adlandırılmıştır.
18. yüzyıl başlarında Lehistan (Polonya)
Kralı olan II. Agustus, dinlediği mehter müzi- Görsel 2.42: Avusturya’da kale kuşatması minyatürü
ğinden çok etkilenmiş ve dönemin Osmanlı
padişahından Lehistan’a bir mehter takımı göndermesini istemiştir. Bunun üzerine padişah tarafından yaklaşık
on beş müzisyenden oluşan bir mehter takımı Lehistan’a gönderilmiştir. Avrupalıların “Jannisssary music” olarak
adlandırdıkları mehteri, Avrupa’da ilk kuran devlet 1741 tarihinde Lehistan olmuştur. Daha sonra Avusturya, Rus-
ya, Prusya, Almanya, İngiltere ve Fransa’ya da mehter takımı gönderilmiştir.

74 TÜRK MÜZİĞİNDE DÖNEMLER