Page 24 - ÇALGI EĞİTİMİ BAĞLAMA 9

1 Bağlamanın Tarihsel Gelişimi

• Bağlamaya Uygulanan Akortlar ve Bu Akortların Piyanoya Göre Duyumları

Bağlamada kullanılan akort sistemleri kullanılacak olan ses ya da ses topluluklarına göre yapılır.
Ses genişliğine göre yapılan akort sistemi, Türk halk müziğindeki notaya alma sisteminden dolayı
Batı müziğindeki ses sistemine göre adlandırmada ve duyumda değişiklik gösterir. Ayrıca bağlamaya
uygulanacak akort sistemine göre de çalgının tel gruplarının isimlerinde değişiklikler olmaktadır.
Örneğin kullanılan düzenlerden biri olan bağlama düzeni akort sistemine göre bağlamanın alt teli
“re”, orta teli “sol”, üst teli ise “la” sesi olarak adlandırılır. Bağlamanın kullanılacağı ses ya da ses
topluluğunun ses genişliğinin belirlenmesiyle bu akort sistemi çalgıya uygulanır.

Örneğin “do” sesine uygun bir ses ya da sesler topluluğuna göre akort sistemi çalgıya
uygulanırsa bu sistemin bağlama üzerindeki duyumu ile piyanoya göre duyumu aşağıdaki gibi
olacaktır.
Yazılışına Göre

Alt tel Orta tel Üst tel

Piyanoya Göre Duyumu

Bilgi Notu

Bağlamada kullanılan teller tarihte atkılı veya bağırsaktan yapılmışken birtakım değişim
ve gelişmelerle birlikte bu teller yerini madenî tellere bırakmıştır.
Türk halk müziğinde bağlama çalgısının nota yazım sisteminde bağlamada bulunan
tel grupları porte üzerinde alt tel 4. çizgi (5. oktav) re, orta tel 2. çizgi (4. oktav) sol ve
üst tel 2. aralık (4. oktav) la olarak gösterilmektedir. Alt ve üst tel grubuna “sırma tel” ya da
“bam teli” denilen tellerin eklenmesiyle ses karakteri değişim göstermiştir. Bu sırma teller,
normal madenî tellerin üzerine sırmaların sarılmasıyla bas ses elde edilmesini sağlamıştır.
Bundan dolayı sırma tel bağlanan tel gruplarının çalınması esnasında duyumda çelik tel ve
sırma tel arasında oktav farklılığı ortaya çıkmaktadır. Bu tellerin porte üzerindeki gösterimi
aşağıdaki gibi olması gerekirken, literatürde geleneksel nota yazımında kullanılan şekli
geçerlilik kazanmıştır.
Duyulan Sesler

Geleneksel Nota Sistemi

22