Page 136 - TİYATRO TARİHİ 9
P. 136
= BİLGİ KUTUSU
XVIII. yüzyılın başlarında Avrupa’da görülen Rokoko sanatı kendinden önceki Barok üsluba karşı çıkmıştır.
Resimden mimariye, tiyatrodan edebiyata her alanda etkili olan bu sanatsal üslupta akışkan kıvrımlı
biçimlere, ince bir zevkle bezenmiş çizgili tasarımlara yer verilmiştir. Rokoko üslubunu yansıtan sanat
eserlerinde açık ve ferah renklerle bezeli zarif ve seçkin bir hava bulunmaktadır. Bu dönemde Almanya’nın
Münih kentinde inşa edilen Residenz Tiyatrosu mimaride Rokoko üslubunu yansıtan en önemli tiyatro
binası olmuştur. Rönesans’ta inşa edilen diğer çerçeve sahne tasarımlı binalara göre bu binada seyir yeri lale
çiçeğinin çizgisel görünüşünü yansıtır biçimde tasarlanmıştır.
7.1.1. XVIII. Yüzyılda Batı Tiyatrosundaki Gelişmeler
XVIII. yüzyılda Batı tiyatro düşüncesi ve uygulamalarında önemli yenilikler yaşanmıştır. Orta sınıfın güçlenmesiyle
kültürde yeni değerler ve sanatta yeni bir beğeni ortaya çıkmıştır. Bu sınıf; tiyatroda kral, kraliçe, prens veya
prenseslerin ya da mitolojik kahramanların olağanüstü olaylarını izlemeyi bayağı bulmuştur. Çağın tiyatro
seyircisi ise düşündüren, yücelten, arındıran tragedyalar yerine; duygulandıran ve heyecanlandıran, yaşamın
acıklı ve gülünç yanlarını iç içe gösteren dramlardan hoşlanmıştır.
7.1.1.1. İtalyan Tiyatrosu
XVIII. yüzyılda Avrupa tiyatrolarına İtalyan sahne tasarımcılığı hâkim olmuştur.
Aynı durum oyun yazarlığında görülmemiştir. İtalyan oyun yazarlarından
sadece birkaç yazar üne kavuşabilmiştir. Bu dönemde opera türü daha saygın
olduğu için birçok İtalyan yazar opera librettosu (opera metni) yazmayı tercih
etmiş, tiyatroyla daha az ilgilenmiştir.
1750’den önce kayda değer tek tragedya Francesco Scipione di Maffei’in
(Françesko Şipiyone di Maffey) yazdığı Merope adlı eserdir.
İtalya’nın bu dönemdeki asıl önemli tragedya yazarı Vittorio Alfieri (Vittoryo
Alfieri), 1770’lerde kendini göstermeye başlamıştır (Görsel 7.5). En güçlü duy-
guları sade bir dramatik üslupla yansıtmıştır. Oyunlarında kurgu bakımından
gereksiz bulduğu her şeyi oyunun sonlarına doğru yavaş yavaş sahneden
çekmiştir.
Oyunları XVIII. yüzyıl oyun özelliklerini taşımaktan çok Racine’in oyunlarına Görsel 7.5: Vittorio Alfieri heykeli
benzemektedir. Aristo, Antigone, Mirra gibi oyunları yazmıştır. Saul adlı oyunu
gerçek bir sanat eseri olarak kabul edilmiştir.
XVIII. yüzyılda İtalyan oyun yazarlığı en çok komedya türünde başarılı olmuştur.
Komedya, 1750’li yıllara kadar İtalya halk tiyatrosu geleneği olan Commedia
dell’Arte çevresinde gelişmiş ve bunun dışına pek çıkamamıştır. 1700’lerden
sonra ise Commedia dell’Arte eski önemini yavaş yavaş kaybetmeye başlamıştır.
Dönemin en büyük İtalyan komedya yazarı Carlo Goldoni’dir (Karlo Goldoni)
(Görsel 7.6). Goldoni, kariyerine Commedia dell’Arte topluluklarına oyun
yazarak başlamış fakat en başından beri Commedia dell’Arte geleneğinin
birçok özelliğine karşı kendi yenilikçi fikirlerini ortaya atmıştır. Goldoni tiyat-
roda şu fikirleri savunmuştur:
Maske, mimik hareketlerini engellediği için kullanılmamalıdır.
Oyunlarda kalıplaşmış konular yerine gerçek yaşantılardan esinlenilen
konular işlenmelidir.
Doğaçlama yöntemi kaldırılmalıdır.
Görsel 7.6: Carlo Goldoni heykeli
134
7. ÜNİTE
