Page 166 - TİYATRO TARİHİ 9

3 HAZIRLIK ÇALIŞMASI

1. Güzel sanatlar sizce hangi bilim dallarından daha fazla yaralanmaktadır?
2. Bir tiyatro yazarının etrafındakileri iyi gözlemlemesinin oyununa katkıları neler olabilir?

9.1. GERÇEKÇİ VE DOĞALCI TİYATRO

Gerçekçilik (realizm) ve doğalcılık (natüralizm), romantik tiyatro anlayışına bir tepki olarak ortaya çıkmıştır.
XIX. yüzyılda gerçekleşen bilimsel buluşlarla Hristiyanların inandığı Eski ve Yeni Ahit’te dünyanın yaratılışı ve
insanoğlunun geçmişi hakkında anlattıklarının hatalı olduğu ortaya çıkarılmıştır. XIX. yüzyılın ikinci yarısında
etkin olan gerçekçilik 1850’lerde, doğalcılık ise 1870’lerde tanınmıştır.

Gerçekçilik ve doğalcılık akımları; dönemlerinde ortaya çıkan birçok felsefi
görüş, kavram, sanat anlayışı ve bilimsel çalışma verileriyle beslenmiştir.

Psikoloji ve Psikanaliz
Psikoloji ve psikanaliz alanlarında sistematik çalışmalar yürüten ve kritik
sonuçlara ulaşan Sigmund Freud’un (Sigmınd Froyd) tezleri büyük yankı
uyandırmıştır (Görsel 9.1).

Nedensellik
Dönemin edebiyat ve sanatını etkileyen önemli isimlerden biri de Hippolyte
Taine (Hipolayt Teyn) olmuştur. Bu isim doğadaki her unsurun bir diğerine
nedensellik bağıyla bağlı olduğunu belirtmiştir. Ona göre doğadaki her unsur
birbiriyle ayrılmaz, bölünmez bir bütündür. š Görsel 9.1: Sigmund Freud
Toplumu Anlamak
Taine (Tayn), sanat hakkında da fikirlerini ifade etmiştir. Sanatın bir olgu olduğundan bahsetmiştir. Ona göre
sanat, o sanatı var eden çevrenin bir ürünüdür. Bu nedenle bir sanat yapıtı ile onu var eden sanatçıyı anlamak
için çağın toplumsal ve kültürel koşullarını anlamak gerektiğini ileri sürmüştür. Özellikle doğalcı yazarlar
üzerinde Taine’in görüşlerinin büyük etkisi olmuştur.

Pozitivizm
August Comte’un (Agıst Comt) ortaya attığı pozitivist felsefe, dönemin
yazın alanlarını da etkilemiştir (Görsel 9.2). Comte, sanatın toplum düzenini
geliştiren bir gücü olduğuna değinmiştir. Ayrıca sanatın toplumun içinde
bulunduğu durum ile şekillendiğini savunmuştur.

Gerçekçi ve doğalcı tiyatro, günlük yaşam gerçeklerine değinen, konuları
gerçekçi bir anlatımla seyirciye ulaştıran bir görüşle meydana getirilmiştir.
Bu anlayışla tiyatroda gerçeğin yansıtılmasına yeni bir bakış açısı getirilmiş,
tiyatronun topluma karşı sorumluluğunun olduğu belirtilmiştir.

Gerçekçilik ve doğalcılık, yazar ve kuramcılar tarafından bilinçli şekilde
savunulan akımlardır. Tiyatronun başlangıcından beri var olan taklit
unsuru, somut gerçekleri aslına benzer durumuna uygun göstermek
şeklinde sınırlandırılmıştır. Bilimsel gerçeklerden uzaklaşan tiyatro, bilim-
sel gerçeklerle yeniden tanıştırılmıştır. Böylece endüstrileşen toplumlarda š Görsel 9.2: August Comte
sanat ve bilim arasında oluşan uçurum kapatılmıştır.

Gerçekçi ve doğalcı akımda tiyatroda düşünce ögesine ağırlık verilmiştir. İnsanlar arasındaki ilişki insanın
toplum içerisindeki konumuna göre değerlendirilmiştir. Sanatın topluma karşı görev ve sorumluluklarına yeni
bir boyut kazandırılmıştır. Yansıtmacı sanat anlayışıyla birlikte oyun kurgusu, sahne donatımı ve oyunculukta
gerçeğin olduğu gibi canlandırılmasına önem verilmiştir. Seyircinin oyunu izlerken tam bir yanılsamanın içine
sürüklenmesi, bu tiyatroyu diğer akımlardan ayıran bir özellik olmuştur. Bu yönüyle günümüzde de gücünü
korumuş ve seyircilerin çoğunluğunun ilgisini çekmeye devam etmiştir.

164 9. ÜNİTE