Page 171 - TİYATRO TARİHİ 9
P. 171
= BİLGİ KUTUSU
Wagner’in tasarımını kendi yaptığı Bayreuth Festspielhaus
(Bayroyd Festişpilhavs) adlı bir tiyatro salonu vardır (Görsel
9.5). Mimar Otto Brückvalt (Oto Brükfalt) tarafından bitirilen
bina, XIX. yüzyılda İtalyan sahne tasarımının Avrupa’da geldiği
en mükemmel forma kavuşmuştur. Wagner kendi kaleme
aldığı birleşik sanat yapıtı türündeki eserlerini bu sahnede
oynatmıştır.
Görsel 9.5: Bayreuth Festspielhaus’ın oditoryumu ve sahnesi
II. Georg’un çağdaşları arasında dikkat çeken isimlerden biri de Andre Antoine olmuştur. Yönetmen olarak
oyuncudan ve kendi kişiliğinden sıyrılıp rolünü yapacağı karaktere bürünmesini talep etmiştir. Ayrıca ilk defa
seyir yerini karartan yönetmen de olmuştur. Bu uygulaması, sahnelemede yanılsama etkisinin yakalanması
için önemli bir aşamadır. Böylece XIX. yüzyılda ilk kez Fransız düşünür Denis
Diderot (Döni Dideğo) tarafından dile getirilen dördüncü duvar teriminin
sahneleme ve oyunculuk boyutunda gelişmesi sürecine çok önemli katkılar
sunmuştur.
Rus yönetmen Konstantin Stanislavski de gerçekçi ve doğalcı sahneleme
ve oyunculuk anlayışını benimsemiştir (Görsel 9.6). Tiyatronun gelişmesine
sistematik olarak katkılar sunmuştur. Stanislavski, oyuncularından sahnede
yaratıcı oyunculuğu gerçekleştirecek performanslar üretmelerini talep
etmiştir. Bu sebeple tiyatroda farklı bir uygulama geliştirmiştir. Tiyatro
tarihinde sonradan Amerikan tiyatrosunun sistem diye adlandırdığı
psikolojik gerçekçi oyunculuk yönteminin mucididir.
Görsel 9.6 : Konstantin Stanislavski
METİN ANLAMA VE YORUMLAMA
SAHNEYE KOYMA SANATI
Bir sahnede dekorun yeni, ilgi çekici ve doğru olması için ister bir manzara ister bir iç görünüş
olsun, her şeyden önce göze bir şeyler sunacak şekilde hazırlanmış olması gerekir. Eğer dekor
bir iç mekân ise dört yanı, dört duvarı ile birlikte kurulmalıdır. Seyircilerin sahne üzerinde olup
bitenleri seyretmelerini sağlamak üzere biraz sonra dördüncü duvarı ortadan kaldıracağı
hesaba katılmamalıdır.
…
Sonra mimarî doğruluk yönünden, sahneden çıkışların mantıklı olmasına dikkat edilmelidir;
ayrıca bu çıkışlara bağlı olan dışta kalan bölümler, yani salonlar, odalar da açık seçik tasarlan-
malı ve belirtilmelidir. Bir kapının azıcık açılması ile görünen odalar bile düşünülmelidir. Kısaca,
yalnız eylemin geçtiği yer değil bütün ev düşünülmeli, planlanmalıdır.
E. Vaktangov, Konstantin Stanislavski, Sahneye Koyma Sanatı
Çeviren: Suat Taşer
Aşağıdaki soruları metinden hareketle cevaplayınız.
1. Bir sahnede gerçekçi bir dekorun olabilmesi için nelere dikkat edilmelidir?
2. “Dördüncü duvar” seyirci için neyi ifade ediyor olabilir?
3. Gerçekçi tiyatro ilkelerine göre tiyatro sahnelemek için sahne tasarımı nasıl olmalıdır?
169
TİYATRODA GERÇEKÇİLİK VE DOĞALCILIK
