Page 175 - TİYATRO TARİHİ 9
P. 175
Rusya
Rusya’da gerçekçilik ilk kez Ivan Turgenyev tarafından uygulanmıştır. Turgenyev 1863’ten sonra ülkesi dışında
yaşamış ve en bilinen Rus yazar hâline gelmiştir. Oyunlarının çoğunu 1843 ile 1852 yılları arasında yazmıştır.
Turgenyev’in gerçekçiliğe katkısı, insanın iç dünyasının karmaşasını yansıtmak için ev yaşamına dair ayrıntıları
kullanmasından kaynaklanmaktadır. Turgenyev’in başlattığı bu durum Çehov ile devam etmiştir. Rus tiyatro-
sunda gerçekçilik Turgenyev’den önce yaygınlaşmış fakat Turgenyev ile birlikte daha ciddi oyunlar yazılmaya
başlanmıştır.
Rusya’da gerçekçi ve doğalcı tiyatroyu en etkili yansıtan yazar Anton Çehov’dur. Çehov, oyunlarında çevre ko-
şullarının çeşitli oluşu sebebiyle oyun kişisinin iç çatışmaya düşmesini ele alır. Çevre koşullarının ve çelişkileri-
nin kıskacındaki insanın dramını başarı ile yansıtır. Onun oyunlarında birey; geleneksel ya da ilerici değer, tutku
ya da sınıfının kavgasını vermez. İnsan, kendini savunabildiği ve acıya dayanabildiği oranda dramatik anlam
kazanır. Oyunun ateşleyici gücü çevreden gelir. Oyunlarında insan onurunu ve insanlık değerini zedelemeden
insanı yansıtmaya çalışmıştır. Martı oyunu başyapıt olarak kabul edilir. Bunun haricînde İvanov, Üç Kız Kardeş,
Vanya Dayı, Vişne Bahçesi oyunları da ölümsüz eserleri arasına girmiştir. Ayrıca Bir Evlenme Teklifi, Tütünün
Zararları, Düğün, Yazlıkçının Yaşamı, Kuğunun Şarkısı gibi kısa oyunlar da kaleme almıştır.
Çehov’un oyunları durum oyunlarına örnektir. Onun bu özelliği, sonraları Stanislavski’nin oyunculuk yöntemini
geliştirmesine yol gösterecek nitelikte oyunlar olmuştur.
MERAKLISINA
Yandaki karekodu kullanarak Anton Çehov’un Martı adlı oyunundan bir kesit izleyebilirsiniz.
Nikolay Gogol ile birlikte Rusya’da oyun yazarlığı daha gerçekçi bir çizgiye girmiştir (Görsel 9.11). Gogol,
Müfettiş oyunuyla tanınmaktadır. Bu oyunda taşradaki memurların işlerini düzgün yapmamasını eleştirmiştir.
Müfettiş oyununu realist yapan özellik; tiplemelerin tuhaf kişilerden oluşması ve ahlaksızlık, ikiyüzlülük gibi
konuların ele alınmasıdır (Görsel 9.12).
Görsel 9.11: Nikolay Gogol Görsel 9.12: Müfettiş oyunundan bir sahne
173
TİYATRODA GERÇEKÇİLİK VE DOĞALCILIK
