Page 168 - TİYATRO TARİHİ 9
P. 168
= BİLGİ KUTUSU
Tanzimat Dönemi yazarlarından olan Recaizâde Mahmut Ekrem’in Araba Sevdası adlı eseri Türk
edebiyatının ilk realist romanı kabul edilmektedir. Bu eser daha sonra tiyatroya uyarlanmış ve gerçekçi
çizgide sahnelenmiştir.
C SIRA SİZDE
Romantik ve realist tiyatro unsurları arasındaki benzerlik ve farklılıkları belirleyiniz.
Q ARAŞTIRINIZ
Türk tiyatrosunda gerçekçi akım etkisiyle tiyatro oyunu yazan sanatçılar kimlerdir?
9.1.1.1. Oyun Yazımında Geliştirilen Kurgulama Teknikleri
Gerçekçi tiyatro oyunlarında kurgu gerçeğe yakın, konu ise gerçeğin aynası durumundadır. Oyun yazarlığında
bilim yönteminin uygulanmasına dikkat edilmiştir. Yazarlar olaylara yorum katmadan ve olayları sessizce
gözlüyormuş gibi tarafsız bir yazım dili kurmayı bilim çağının bir gereği olarak görmüştür.
XIX. yüzyılın ortalarına gelindiğinde ise oyun metinlerinde evlilik, boşanma, evlenmede sınıf ayrımının
doğurduğu engeller gibi konulara değinilmiştir. Ayrıca oyunlarda toplumsal sorunlara da yer verilmiş ve günlük
konuşma dili kullanılmıştır.
Eugene Scribe ve İyi Kurulu Oyun
Gerçekçi ve doğalcı tiyatroyu hazırlayan gelişmelerden biri de oyun metni yazımında geliştirilen yapısal
formüller olmuştur. Bu dönemde Eugene Scribe (Öjen Skğibe) adlı Fransız oyun ve libretto yazarı iyi kurulu
oyun adını verdiği bir oyun yazma tekniği geliştirmiştir. Scribe’in yazarlık tekniği, seyircinin ilgisini çekmek için
birbirini neden ve sonuç bağlarıyla sıkı dokulu bir şekilde takip eden, karmaşık dolantılardan oluşan bir olay
örgüsü kurma esasına dayanmaktadır.
Dönemin diğer bir oyun yazarı olan Victorien Sardou (Viktoğyan Sağdu), yazdığı eserlerde iyi kurulu oyun
tekniğini büyük bir başarıyla uygulamıştır. Bu kurgu tekniğiyle yazılan oyunlar seyirci tarafından çok tutulmuştur.
Scribe’in tekniğiyle yazılan oyunların özellikleri şunlardır:
Günlük ilişkiler yapay biçimde karmaşık hâle getirilir.
Yanlış anlamalar, beklenmedik rastlantılar ve anlam verilemeyen engellerden doğan çatışmalara yer verilir.
Oyunun çatışma unsuru, durumu yaşayan oyun kişilerini bir açmaza sürükler.
Olay örgüsünde düğüm üzerine düğümler atılır. Bir olay veya durum çözüme kavuşturulmadan seyirciye
bir başka merak ögesi sunulur.
Oyunda beklenen sonucun gelmesi uzatılır.
Olay örgüsü tamamen rastlantısal bir son ile noktalanır.
Scribe, bu yazma tekniğinde Antik Yunan oyunlarında kullanılan baht dönüşü (peripetie), bulgu (tanıma,
anagronisis), sürpriz (şaşırtma), ironi (tersinleme), çapraz tersinleme (quiproque), makineden çıkan tanrı (deux
ex machina) gibi klasik yazarlık özelliklerini de kullanmıştır.
166 9. ÜNİTE
